Διάστημα: «Χορός» σε μακρινό γαλαξία

από **Kapitol Era** 6/3/2022, 3:06 pm

Δύο μαύρες τρύπες που «χορεύουν» αγκαλιασμένες στην καρδιά ενός μακρινού γαλαξία, 9 δισ. έτη φωτός μακριά, εντόπισε ομάδα αστρονόμων από 11 πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα.

Διάστημα: «Χορός» σε μακρινό γαλαξία Eikona_BH-Art-Main-v1-960x600

Καλλιτεχνική απεικόνιση των δύο μελανών οπών, όπως θα έμοιαζαν σε έναν παρατηρητή που βρίσκεται κοντά στη μικρότερη από τις δύο μελανές οπές, κοιτάζοντας προς τη μεγαλύτερη. (Caltech / R. Hurt (IPAC))

Τασούλα Καραϊσκάκη

Κάθε δύο χρόνια, δύο υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες χορεύουν αγκαλιασμένες στην καρδιά ενός μακρινού γαλαξία, 9 δισ. έτη φωτός μακριά. Τα δύο ογκώδη σώματα, που περιφέρονται το ένα γύρω από το άλλο σε ένα επικό βαλς, έχουν το καθένα εκατοντάδες εκατομμύρια φορές τη μάζα του ήλιου μας και απέχουν μεταξύ τους 5,9 δισ. χιλιόμετρα, δηλαδή 50 φορές όσο ο Ηλιος μας και ο Πλούτωνας.
Oταν συγχωνευθούν σε περίπου 10.000 χρόνια, η σύγκρουση θα ταρακουνήσει τον χωροχρόνο, στέλνοντας βαρυτικά κύματα σε όλο το σύμπαν.

Την ανακάλυψη έκανε ομάδα αστρονόμων από 11 πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, μεταξύ των οποίων το Ινστιτούτο Αστροφυσικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Ερευνας (ΙΤΕ-Ι.Α.) και το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης. Οι δύο τεράστιες μελανές οπές περιφέρονται ανά διετία μέσα στον κβάζαρ PKS 2131-021. Οι κβάζαρ είναι υπέρλαμπρα αντικείμενα στους πυρήνες γαλαξιών, όπου μια υπερμεγέθης μαύρη τρύπα καταβροχθίζει υλικό από ένα δίσκο σκόνης και αερίων που την περιβάλλει.

Σε ορισμένα κβάζαρ, η μαύρη τρύπα δημιουργεί πίδακα από το υλικό με το οποίο τρέφεται, ο οποίος εκτοξεύεται με την ταχύτητα του φωτός. Οι περισσότεροι γαλαξίες έχουν στους πυρήνες τους τερατώδεις μαύρες τρύπες. Οταν οι γαλαξίες συγχωνεύονται, οι μαύρες τρύπες τους «βυθίζονται» στη μέση του νεοσύστατου γαλαξία και ενώνονται μεταξύ τους για να σχηματίσουν μια ακόμη πιο τερατώδη σε μάζα μαύρη τρύπα.
Καθώς οι μαύρες τρύπες κινούνται σπειροειδώς η μία προς την άλλη διαταράσσουν τον ιστό του χωροχρόνου, εκπέμποντας βαρυτικά κύματα, τα οποία προβλέφθηκαν για πρώτη φορά από τον Αϊνστάιν πριν από περισσότερα από 100 χρόνια

Επί 45 χρόνια οι αστρονόμοι παρατηρούσαν την εκπομπή ραδιοκυμάτων από τον κβάζαρ PKS 2131-021. Η τομή έγινε το 2008, όταν άρχισε να «τρέχει» ένα πρόγραμμα συλλογής υψηλής ποιότητας δεδομένων με ραδιοτηλεσκόπιο 40 μέτρων στην κοιλάδα Owens Valley της Καλιφόρνιας. Ετσι εντόπισαν τον ισχυρό πίδακα της μίας από τις δύο μαύρες τρύπες. Το σύστημα του πίδακα, που μετακινείται μπρος-πίσω λόγω της τροχιακής κίνησης του ζεύγους, μοιάζει με ρολόι που χτυπά. Κάθε κύκλος του αντιστοιχεί στη διετή τροχιά των μαύρων οπών, εξηγεί ο συντονιστής του προγράμματος T. Readhead, ομότιμος καθηγητής στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Καλιφόρνιας (Caltech) των ΗΠΑ και επίτιμο μέλος του Ινστιτούτου Αστροφυσικής στο ΙΤΕ.

Το πρόγραμμα είναι ένας από τους άξονες της στενής συνεργασίας Caltech, ΙΤΕ και Παν. Κρήτης. «Η ανακάλυψη μιας τόσο ασυνήθιστης πηγής αλλά και η κατανόηση των φυσικών διεργασιών που την παράγουν ήταν ένα από τα πιο συναρπαστικά αποτελέσματα που προέκυψαν από το πρόγραμμα», ανέφερε η Βάσω Παυλίδου, καθηγήτρια του Τμήματος Φυσικής του Παν. Κρήτης και συνεργαζόμενη ερευνήτρια του ΙΤΕ-Ι.Α.

Στη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Astrophysical Journal Letters, συμμετείχαν επίσης ο Ιω. Λιοδάκης, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Φινλανδικό Κέντρο Αστρονομίας με την ESO, διακεκριμένος διδάκτωρ του Παν. Κρήτης, και ο S. Kiehlmann, μεταδιδάκτωρ του Ινστιτούτου Αστροφυσικής του ΙΤΕ.

ΠΗΓΗ: kathimerini.gr