Μόλις πέντε βόρειοι λευκοί ρινόκεροι σε όλο τον πλανήτη

Οι πρόσφατοι θάνατοι δύο βόρειων λευκών ρινόκερων -ο πρώτος ηλικίας 44 ετών πέθανε πριν λίγες μέρες στον Ζωολογικό Κήπο του Σαν Ντιέγκο στην Καλιφόρνια και ο δεύτερος, 34 ετών, στο καταφύγιο Ολ Πετζέτα κοντά στο Ναϊρόμπι της Κένυα τον Οκτώβριο- φέρνουν το σπάνιο είδος ακόμα πιο κοντά στο χείλος της εξαφάνισης καθώς πλέον μετρά μόλις πέντε μέλη.

Οι τρεις βρίσκονται στο καταφύγιο Ολ Πετζέτα, ένας σε ζωολογικό κήπο της Τσεχίας και ένας θηλυκό μεγάλης ηλικίας στο Ζωολογικό Κήπο του Σαν Ντιέγκο.

Σύμφωνα με το WWF το 1960 υπήρχαν περισσότεροι από 2.000 βόρειοι λευκοί ρινόκεροι, όμως ο πληθυσμός τους αποδεκατίστηκε από τους λαθροκυνηγούς, με αποτέλεσμα το 1984 να απομένουν μόλις 15 ζώα. Ο αριθμός αυτός διπλασιάστηκε ως το 1993 μετά από εκτεταμένες προσπάθειες προστασίας του είδους οι οποίες αποδείχτηκαν ανεπαρκείς.

Ο 44χρονος Ανγκαλίφου πέθανε από φυσικά αίτια λόγω της μεγάλης του ηλικίας. Η υγεία του βρισκόταν σε κακή κατάσταση και είχε σταματήσει να τρέφεται εδώ και μέρες.

«Ο θάνατός του αποτελεί μία τεράστια απώλεια για όλους μας», δήλωσε ο Ράντυ Ρίτσις, έφορος θηλαστικών στο ζωολογικό κήπο. Παρότι επιχειρήθηκε η αναπαραγωγή των ρινόκερων που φιλοξενούσε ο ζωολογικός κήπος -στο παρελθόν είχε και έναν τρίτο- οι προσπάθειες δεν στέφθηκαν με επιτυχία.

Η ιστορία του είδους

Ο λευκός ρινόκερος, ο οποίος χωρίζεται στο βόρειο και το νότιο υποείδος, είναι το μεγαλύτερο σε μέγεθος είδος ρινόκερου και το δεύτερο μεγαλύτερο χερσαίο θηλαστικό μετά τον αφρικανικό ελέφαντα. Τα θηλυκά μπορούν να ξεπεράσουν τα 1500 κιλά σε βάρος, ενώ τα αρσενικά τα 3500: μόνο το κεφάλι τους ζυγίζει περίπου 450 κιλά.

Ο βόρειος λευκός ρινόκερος (Ceratotherium simum cottoni) είναι ένα από τα δύο υποείδη του λευκού ρινόκερου της Αφρικής, γνωστού και ως πλατύρρινου. Καθώς εξελίχθηκε σε γεωγραφική απομόνωση από τον συγγενικό νότιο λευκό ρινόκερο (Ceratotherium simum simum) και οι πληθυσμοί του ήταν ανέκαθεν σχετικά μικροί.

Η λαθροθηρία και η καταστροφή του ενδιαιτήματός του, σε συνδυασμό πολιτική αναταραχή στο Σουδάν, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και την Ουγκάντα, μείωσαν δραματικά τον ήδη μικρό πληθυσμό.

Στην Αφρική ζει και ένα δεύτερο είδος, ο μαύρος ρινόκερος (Diceros bicornis), ο οποίος ονομάστηκε έτσι για να ξεχωρίζει από τον λευκό ρινόκερο, αν και τα δύο είδη είναι στην πραγματικότητα γκρίζα.

Ο μαύρος ρινόκερος διατρέχει σοβαρό κίνδυνο εξαφάνισης και ένα υποείδος του, ο δυτικός μαύρος ρινόκερος (Diceros bicornis longipe), κηρύχθηκε εξαφανισμένο το 2011.

Τεχνητή αναπαραγωγή

Οι νότιοι λευκοί ρινόκεροι βρίσκονται και αυτοί υπό καθεστώς προστασίας, αλλά τουλάχιστον οι αριθμοί τους είναι σαφώς μεγαλύτεροι με περισσότερα από 17.000 άτομα. Το 94 τοις εκατό εξ αυτών βρίσκονται στη Νότια Αφρική. Ελπιδοφόρο είναι το γεγονός ότι τα προγράμματα τεχνητής αναπαραγωγής τους, που λαμβάνουν χώρα κατά κύριο λόγο στο Σαν Ντιέγκο, την Κένυα και τη Νότιο Αφρική έχουν στεφθεί με επιτυχία, σε αντίθεση με αυτά για το βόρειο υποείδος.

«Το αναπαραγωγικό σύστημα του βόρειου λευκού ρινόκερου είναι ιδιαίτερα πολύπλοκο και η μέτρηση του κύκλου οίστρου των θηλυκών πολύ δύσκολη», δήλωσε ο Ρίτσις. «Ακόμα προσπαθούμε να τελειοποιήσουμε την τεχνητή γονιμοποίηση», πρόσθεσε.

Ποσότητες σπέρματος και ιστού από τον Ανγκαλίφου έχουν φυλαχθεί σε κατάψυξη, με την προσδοκία να αναπτυχθούν νέες μέθοδοι γονιμοποίησης. Ένα ακόμα ενδεχόμενο για τη διάσωση του είδους είναι η γονιμοποίηση ενός θηλυκού νότιου λευκού ρινόκερου με σπέρμα από ένα αρσενικό βόρειο λευκό ρινόκερο.