Άγιος Βαλεντίνος - Η γιορτή των ερωτευμένων

Ο Άγιος Βαλεντίνος υπήρξε και έχει τη δική του ιστορία.Ας πάμε αρκετά πίσω στο χρόνο, τον 5ο αιώνα π.Χ., στην αρχαία Ρώμη. Εκεί στις 14 Φεβρουαρίου ήταν ημέρα μιας Παγανιστικής γιορτής προς τιμήν της Juno, θεάς των γυναικών και του γάμου και βασίλισσας των θεών της Ρώμης. Την επομένη ξεκινούσαν τα Λουπερκάλια(Lupercalia),
Στη γιορτή του Λούπερκου, θεού της γονιμότητας, της χαράς και του έρωτα, τα περιορισμένα κορίτσια και αγόρια της εποχής εκείνης, έρχονταν σε επαφή, ακολουθώντας μια σειρά από έθιμα που συχνά τους οδηγούσαν στο να βρουν το ταίρι τους και να ερωτευτούν. Και την εποχή εκείνη υπήρχαν έθιμα ανταλλαγής δώρων μεταξύ των "αγαπημένων".

Τα πράγματα, όμως, άρχιζαν να αλλάζουν τον 3ο αιώνα π.Χ., όταν ο σκληρός αυτοκράτορας Κλαύδιος Β’ ανακάλυψε πως τα έθιμα αυτά δυσκόλευαν τους στρατιώτες του, οι οποίοι, έδειχναν όλο και πιο απρόθυμοι να φεύγουν από τις αγαπημένες τους και τις οικογένειες τους, για να πολεμήσουν. Γρήγορα, με διάταγμα απαγόρευσε όλους τους αρραβώνες και τους γάμους μέσα στη Ρώμη.

Τα μέτρα που έλαβε ο σκληρός αυτοκράτορας, βρήκαν εμπόδιο στο πρόσωπο του νεαρού ιερέα της Καθολικής Εκκλησίας, Βαλεντίνου, ο οποίος στα κρυφά συνέχισε να παντρεύει τα ερωτευμένα ζευγάρια. Η φήμη του εξαπλωνόταν ανάμεσα στους νέους, οι οποίοι έσπευδαν στη Ρώμη για να βρουν τον "φίλο των ερωτευμένων", όπως τον αποκαλούσαν, για να τους παντρέψει. Ο Κλαύδιος, όμως, δεν άργησε να το αντιληφθεί. Συνέλαβε τον επαναστάτη ιερέα Βαλεντίνο, ο οποίος αρνήθηκε μέχρι και την τελευταία στιγμή να αλλαξοπιστήσει και ν' απαρνηθεί τα πιστεύω του και τον τιμώρησε με φυλάκιση και αποκεφαλισμό. Εκτελέστηκε στις 14 Φεβρουαρίου. Την ημέρα εκείνη, μέσα στις φυλακές λίγο πριν τον θάνατό του,  άφησε ένα ευχαριστήριο γράμμα στην κόρη του φύλακα, που του κρατούσε συχνά συντροφιά και ίσως αγαπήθηκαν, υπογράφοντας "Με αγάπη, ο Βαλεντίνος σου", φράση που έμελλε να γραφτεί εκατομμύρια φορές στους επόμενους αιώνες από πολλούς ερωτευμένους.

Το έτος 1815, έμελλε να διαταραχθεί η αιώνια ανάπαυση του αγίου. Τα λείψανά του δωρήθηκαν από τον Πάπα σε κάποιον ευγενή Ιταλό ιερέα, πράγμα που αποτελούσε συνήθεια της εποχής. Ύστερα τα ίχνη των λειψάνων χάνονται μέχρι το 1907, όπου εντοπίζονται στη Μυτιλήνη, στο ρωμαιοκαθολικό ναό της Παναγίας.


Εκεί παραμένουν για πάρα πολλά χρόνια, μέχρι και το 1990 και στη συνέχεια μεταφέρονται στην Αθήνα στο ναό των αγίων Φραγκίσκου και Κλάρας της Ιταλικής παροικίας, όπου βρίσκονται μέχρι σήμερα. Με την έναρξη των εργασιών, του καθολικού ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου της Μυτιλήνης, υπάρχει η πιθανότητα μέσα στον Φεβρουάριο του 2012 και με αφορμή και τη γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου, τα λείψανά του να φτάσουν ξανά στο "σπίτι" του αγίου, στη Μυτιλήνη.

Σενάρια και εκδοχές για τις ρίζες της "γιορτής των ερωτευμένων"


Το όνομα "Βαλεντίνος", σύμφωνα με το "Λεξικό Ελληνικής. και Ρωμαϊκής Βιογραφίας και Μυθολογίας", οι Ρωμαίοι ταύτιζαν τον Λούπερκους με το θεό του φωτός Πάνα, που λατρευόταν στην Αρκαδία. Ο Πάνας ταυτίζεται με το φοινικικό θεό Βάαλ, που αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη. Βάαλ, ωστόσο, ήταν κι ο τίτλος του Νεβρώδ, ιδρυτή της Βαβυλώνας και θεοποιημένο ήρωα, που εισήγαγε το βαβυλωνιακό ειδωλολατρικό σύστημα.

Κάποιες παραδόσεις αναφέρουν ότι ο Νεβρώδ, κυνήγησε στα Απέννινα όρη λύκους, απ' όπου και ονομάστηκε Λούπερκους καθώς και Βαλεντίνος (Valentinus = σθεναρός στα λατινικά) απ' το επίθετο valeus (=ισχυρός). Όσον αφορά τη χρήση του συμβόλου της καρδιάς, εικάζεται ότι επειδή στη γλώσσα της Βαβυλώνας, η "καρδιά" προφέρεται "βαλ", η ομοιότητα της προφοράς με τ' όνομα του, έγινε σύμβολο του Βάαλ.

Και γιατί στις 14 Φεβρουαρίου; Λέγεται πως ο Νεβρώδ-Βάαλ, γεννήθηκε την 6η Ιανουαρίου, σύμφωνα με το χειμερινό ηλιοστάσιο του 21ου αιώνα π.Χ.

Ωστόσο, οι αρχαίοι θεωρούσαν τη μητέρα ακάθαρτη, έως την 40ή ημέρα μετά τη γέννηση του παιδιού της. Μετρώντας 40 ημέρες μετά την 6η Ιανουαρίου, καταλήγουμε στις 15 ή το βράδυ της 14ης Φεβρουαρίου, όπως υπολόγιζαν τις ημέρες από τη δύση του ηλίου. Δηλαδή, ερχόμαστε στα Λουπερκάλια ή στη σημερινή γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου. Αυτήν ακριβώς την ημέρα πίστευαν πως παρουσιάστηκε δημόσια, καθαρισμένη πια, η μητέρα του Νεβρώδ με τον ίδιο.

Μία άλλη εκδοχή για την ημέρα του Βαλεντίνου, πιθανότατα προέρχεται από την αρχαία πεποίθηση ότι τα πουλιά άρχιζαν να ζευγαρώνουν στις 14 Φεβρουαρίου.

Τέλος, άλλο ένα σενάριο και πιο γνωστό από όλα είναι αυτό ότι 14η Φεβρουαρίου ήταν η επίσημη γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου και Αγίου Μάριου (μέχρι το 1969 που αφαιρέθηκε από το Καθολικό εορτολόγιο) οι οποίοι που υποβλήθηκαν σε μαρτύρια από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Κλαύδιο τον 2ο. Ο άγιος Μάριος δεν έμεινε στη μνήμη του κόσμου, για λόγους που δεν είναι γνωστοί, επικρατώντας το όνομα του αγίου Βαλεντίνου. Δυστυχώς, τα ιστορικά στοιχεία για τον Άγ. Βαλεντίνο είναι ελλειπή.


Ο Άγιος Βαλεντίνος στην Ελλάδα

Οι αρχαίοι Έλληνες ξεχώρισαν τον Έρωτα από την αγάπη, τον έκαναν θεό, καρπό της παράνομης, παθιασμένης σχέσης της θεάς Αφροδίτης με τον Άρη τον θεό του πολέμου.. Ίσως αυτός ο δυναμικός συνδυασμός ομορφιάς και δύναμης τον έκανε τόσο παράφορο, τρομερό και καταστροφικό κι ακόμα δυνατότερο από τους γονείς του…


Στην αρχαιοελληνική μυθολογία υπάρχουν δύο βασικές υποστάσεις του Έρωτα: η παλιότερη θεότητα είναι αυτή που ενσαρκώνει όχι μόνο τη δύναμη της ερωτικής αγάπης αλλά και τη δημιουργική δύναμη της αεικίνητης φύσης, αποτελούσε το πρωτότοκο Φως που ευθύνεται για την ύπαρξη και την τάξη όλων των πραγμάτων στον Σύμπαν.

Σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησίοδου, αυτή η μορφή του Έρωτα γεννήθηκε πριν από τους θεούς του Ολύμπου, όταν το Χάος γέννησε τη Γαία και τον Τάρταρο. Σύμφωνα με τους Όρνιθες του Αριστοφάνη, «άνθισε» από ένα αυγό, καρπό της ένωσης της Νύχτας και του Σκότους.

Στα Ελευσίνια Μυστήρια, ο Έρως λατρευόταν ως Πρωτόγονος, αυτός δηλαδή που γεννήθηκε πρώτος.

Από την άλλη πλευρά, αργότερα στα χρόνια της αρχαιότητας, ο Έρωτας προέκυψε ως γιος της Αφροδίτης (με πατέρα είτε τον Άρη, είτε τον Ήφαιστο).

Σύμφωνα με άλλες πηγές, γεννήθηκε μαζί με την Αφροδίτη, ενώ άλλοι τον θεωρούν γιο της Ίριδας και του Ζέφυρου.

Αυτή η μορφή του Έρωτα ανήκε στη συνοδεία της Αφροδίτης, δάμαζε την πρωταρχική δύναμη της αγάπης και την κατεύθυνε κατά τη θέλησή του προς τους θνητούς, ένας ρόλος που αρμόζει στον καρπό της ένωσης της «Αγάπης» (Αφροδίτη) είτε με τον «Πόλεμο» (Άρης) είτε με τη «Φωτιά» (Ήφαιστος).

Υπάρχουν μύθοι που τον θέλουν πανέμορφο στην όψη, αλλά και συχνή πηγή μπελάδων για τους θεούς και τους θνητούς. Άλλοι μύθοι παρουσιάζουν έναν Έρωτα με γνώση της τεράστιας δύναμής του, να αρνείται τις παρακλήσεις της μητέρας του και άλλων θεών να επέμβει στις ζωές των θνητών.