Νέα μελέτη καταρρίπτει την ισχύουσα θεωρία για την ερμηνεία του Dejavu

από **HERMAN** 4/8/2013, 7:10 am

Η πρωτοφανής μελέτη της περίπτωσης ενός τυφλού ανθρώπου που είχε συχνά την εμπειρία dejavu, ανέτρεψε παραδοσιακές θεωρίες σχετικές με τον τρόπο που συμβαίνει το φαινόμενο αυτό. Προγενέστερα υπήρχε η άποψη ότι το dejavu μπορούσε να προκληθεί όταν εικόνες από το ένα μάτι έφταναν στον εγκέφαλο λίγα μικροδευτερόλεπτα μετά την άφιξη εικόνων από το άλλο μάτι, προκαλώντας έτσι την αίσθηση ότι κάτι γινόταν ορατό για δεύτερη φορά. Ωστόσο, ερευνητές από το πανεπιστήμιο του Leeds μόλις ανακοίνωσαν την περίπτωση ενός τυφλού ανθρώπου, που βίωνε dejavu μέσω όσφρησης, ακοής και αφής!

Οι ερευνητές Akira O'Connor και Chris Moulin, από το Ινστιτούτο Ψυχολογικών Επιστημών του πανεπιστημίου, δημοσίευσαν πρόσφατα την εργασία τους σχετικά με το μη-οπτικό dejavu στο περιοδικό «Brain and Cognition». Στο άρθρο συζητούν τον τρόπο που καθημερινές εμπειρίες, όπως το να ξεκουμπώσει το φερμουάρ από το σακάκι του την ώρα που ακούει ένα συγκεκριμένο μουσικό κομμάτι, ή να ακούσει κάποια λόγια από μια συζήτηση την ώρα που κρατά ένα δίσκο στο εστιατόριο της σχολής, προκαλούσαν την εμπειρία του dejavu στο τυφλό υποκείμενο.

"Η καθυστέρηση της οπτικής οδού είναι μια σχετικά απαρχαιωμένη θεωρία, αλλά ακόμη χαίρει ευρείας πίστης και εκτίμησης και αποτέλεσε τη βάση για τις συνέχειες στο μυθιστόρημα του Joseph Heller 'Catch-22'. Αλλά αυτό το νέο συμβάν μας εφοδιάζει με δυνατές μαρτυρίες ότι η καθυστέρηση της οπτικής οδού δεν είναι η εξήγηση για το dejavu. Τα ευρήματα είναι τόσο προφανή και με τέτοια διαισθητικότητα, που καθιστά αξιοσημείωτο το γεγονός ότι αυτή η έρευνα δεν είχε ξαναγίνει στο παρελθόν", είπε ο O'Connor.

Οι ερευνητές προσδοκούν να εργαστούν και με άλλους ανθρώπους με προβλήματα όρασης, για να αποτιμήσουν το πόσο συνηθισμένο είναι το φαινόμενο. Θα ήθελαν ακόμη να προχωρήσουν την έρευνα παραπέρα: "Θα ήταν πραγματικά αποτελεσματικό αν γίνονταν κάποια πειράματα απεικόνισης της νευρικής λειτουργίας σε ανθρώπους, κατά τη διάρκεια γνήσιων και αυθόρμητων εμπειριών dejavu, αλλά είναι πολύ δύσκολο να συμβεί το φαινόμενο αυτό "κατά παραγγελία" μέσα στις πειραματικές συνθήκες", παρατήρησε ο O'Connor.

Ο O'Connor ακόμη πειραματίζεται με την πρόκληση dejavu μέσω ύπνωσης. "Πιστεύουμε τώρα ότι η εμπειρίες τύπου dιjΰ προκαλούνται όταν μια περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με την οικειότητα διαρρηγνύεται", είπε. Σε ένα πείραμα, στα υποκείμενα ζητήθηκε να θυμηθούν λέξεις, έπειτα υπνωτίστηκαν ώστε να ξεχάσουν τις λέξεις αυτές και μετά τους έδειξαν ξανά τις ίδιες λέξεις, ώστε να τους προκαλέσουν την αίσθηση ότι τις έχουν κάπου ξαναδεί. Περίπου οι μισοί από τους συμμετέχοντες στο πείραμα ανέφεραν ότι είχαν μια αίσθηση παρόμοια με το dejavu.

-----------------------------

Deja vu

Η έκφραση είναι γαλλική και σημαίνει «το έχω ξαναδεί». Όπως λοιπόν το ορίζει και η έκφραση, σημαίνει εκείνη την κατάσταση κατά την οποία για μερικά δευτερόλεπτα ή και κλάσματα δευτερολέπτων, έχουμε την εντύπωση πως κάποια κατάσταση που ζούμε αυτή τη στιγμή, την έχουμε ξαναζήσει στο παρελθόν.

Άλλοι το ζουν καθημερινά, άλλοι όχι τόσο συχνά και για άλλους συμβαίνει πολύ σπάνια, αλλά όλοι οι άνθρωποι έχουν αισθανθεί το Deja vu τουλάχιστον μια φορά στην ζωή τους, είναι κάτι το ιδιαίτερα συνηθισμένο.

Οι επιστήμονες, όντας πιο ορθολογιστές, επεξηγούν το Deja vu ως μια προσωρινή «βλάβη» του εγκεφάλου κατά την οποία μπερδεύεται το παρελθόν με το παρόν.

Για να το πούμε πιο απλά, φανταστείτε τον εγκέφαλο σαν έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή. Κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε στιγμή, ο υπολογιστής αυτός «αποθηκεύει» στην μνήμη του τα όλα όσα συμβαίνουν, σαν «αρχεία» με ημερομηνίες. Μέσα στην μνήμη του βρίσκονται δισεκατομμύρια αρχεία, τα οποία όλα τα λαμβάνει ως παλιά. Κάθε αρχείο «παλιώνει» μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου μιας και συνέχεια λαμβάνονται καινούργια. Το Deja vu είναι μια μικρή και προσωρινή βλάβη, κατά την οποία ο υπολογιστής αντί να αποθηκεύσει το καινούργιο αρχείο ως καινούργιο, «μπλοκάρει» και το αναγνωρίζει σαν παλιό που ξανανοίχτηκε μόλις, σαν ανάμνηση δηλαδή. Κι έτσι, ενώ εμείς θα έπρεπε να αισθανόμαστε πως κάτι συμβαίνει αυτή τη στιγμή για πρώτη φορά, μας δίνεται η εντύπωση πως έχει ξανασυμβεί στο παρελθόν και το ξαναζούμε ίδιο και απαράλλαχτο πάλι.

Οι ψυχολόγοι πάλι διαχωρίζονται σε 2 απόψεις.

Οι πιο ορθολογιστές, επεξηγούν το Deja vu ως μια αστραπιαία ανάκληση κάποιας ξεχασμένης μνήμης, που όμως δεν είναι ίδια και απαράλλαχτη με αυτήν που ζούμε την στιγμή εκείνη, αλλά έχει κάποια κοινά γνωρίσματα εκ των οποίων κάποιο «ξύπνησε» την ξεχασμένη μνήμη ...;

Ας υποθέσουμε ότι κάποτε πριν πολλά χρόνια, είχατε πάει μια βόλτα στην εξοχή και είδατε ένα δέντρο το οποίο δεν είχατε ξαναδεί και το οποίο σας εντυπωσίασε ιδιαίτερα λόγω των μεγάλων μοβ λουλουδιών του. Σύντομα όμως η μνήμη αυτή ξεχάστηκε και μετά από πολλά χρόνια, δεν είστε πλέον σε θέση να θυμηθείτε αυτό το συμβάν καθόλου. Και τυχαίνει να ξανάπατε μια βόλτα στην εξοχή και να δείτε και πάλι ένα ίδιο δέντρο ή παρόμοιο ...; αστραπιαία ο νους ανακαλεί την ξεχασμένη μνήμη, τόσο όμως βίαια που αντί να θυμηθείτε το παλαιότερο συμβάν, να το μπερδέψετε με το παρόν. Το ίδιο ακριβώς μπορεί να συμβεί κι αν το δέντρο αυτό μοιάζει καταπληκτικά με κάποιο δέντρο που είδατε σε όνειρο το οποίο όμως έχετε ξεχάσει.

Η δεύτερη άποψη των ψυχολόγων είναι λίγο λιγότερο ορθολογιστή, και αφήνει κάποια «παραθυράκια» ανεξήγητου. Μερικοί ψυχολόγοι δεν απορρίπτουν το ενδεχόμενο του να δρα προφητικά το ένστικτο κατά την διάρκεια του ύπνου και να εκφράζεται με όνειρα. Έτσι, επεξηγούν το φαινόμενο του Deja vu ως μια στιγμιαία ανάκληση προφητικού ονείρου που είχε ξεχαστεί.

Οι μυστικιστές απορρίπτουν κάθετα την επιστημονική άποψη, δέχονται μέρος της ψυχολογικής αλλά το συμπέρασμα είναι άλλο. Ίσως όλοι έχουμε συχνά ακούσει ότι το Deja vu είναι ξεχασμένη μνήμη παλαιότερης ενσαρκώσεως η οποία ανακλήθηκε χάρη σε κάποιο ερέθισμα. Αυτό όμως φυσικά προϋποθέτει ότι όντως ζούμε παραπάνω από μια ζωές.

Σίγουρα βρίσκονται «κενά» και στις 3 θεωρίες. Προσωπικά τουλάχιστον δεν μπορεί καμία να με ικανοποιήσει απόλυτα. Από προσωπική εμπειρία αλλά και από όσα έχω ακούσει και διαβάσει για ανθρώπους που είχαν κάποιο εντυπωσιακό Deja vu, παρατηρώ ότι οι θεωρίες, άλλοτε αποδεικνύονται σωστές και άλλοτε παντελώς λανθασμένες.

Παρατηρώντας τα Deja vu μικρών παιδιών θα δούμε ότι πολλά είναι εκείνα που μπορούν να επιβεβαιώσουν την μυστικιστική θεωρία, ενώ αντίθετα οι ενήλικες στο σύνολό τους, παρουσιάζουν κυρίως Deja vu τα οποία μπορούν να εξηγηθούν είτε με την ψυχολογική είτε με την επιστημονική θεωρία. Μια «μερίδα» έφηβων και ανθρώπων τρίτης ηλικίας παρουσιάζουν συχνά Deja vu που μπορούν να υποστηρίξουν την «προφητική» θεωρία. Η ηλικία του ανθρώπου σίγουρα επηρεάζει την λειτουργία του εγκεφάλου όπως και των συναισθημάτων. Μήπως επηρεάζει και το φαινόμενο Deja vu;

πηγη: classified