Diadema Setosum: Ο δηλητηριώδης αχινός που αυξάνεται στις ελληνικές θάλασσες

από **PUMA** 6/9/2021, 7:56 am

Diadema Setosum: Ο δηλητηριώδης αχινός που αυξάνεται στις ελληνικές θάλασσες Periba14

Ο Diadema Setosum είναι ένας αχινός «μετανάστης» από τον Ινδικό Ωκεανό, ο οποίος εθεάθη να κολυμπάει τα τελευταία χρόνια στο Αιγαίο Πέλαγος, απολαμβάνοντας τις ελληνικές θάλασσες. Η διαφορά του όμως με τον ντόπιο-ενδημικό αχινό είναι ότι φέρει δηλητήριο στα μακριά αγκάθια του, ενώ ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι φαίνεται να «εκτοπίζει» τον ενδημικό μέρα με την μέρα.

Ο Λεσσεψιανός μετανάστης Diadema Setosum είναι ένας τυπικός αχινός με μακριά αγκάθια που στο άγγιγμα τους έχουν ένα ήπιο δηλητήριο και ανήκει στην οικογένεια Diadematidae. Το είδος αυτό είναι ένας ταξιδιώτης στα νερά της Μεσογείου και κανονικά βρίσκεται σε όλη την περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, από την Αυστραλία και την Αφρική μέχρι την Ιαπωνία και την Ερυθρά Θάλασσα.

Ο Δημήτρης Καμπανός, υπεύθυνος της οικολογικής μη κερδοσκοπικής οργάνωσης DIVE IN ACTION, ανέφερε στο GRTimes μεταξύ άλλων ότι «το είδος αυτό, στα χρόνια που βρίσκεται στις θάλασσες μας, έχει δείξει ότι όπως όλα τα χωροκατακτητικά, ξενικά είδη, μπορεί πολύ εύκολα να κατακλύσει τις περιοχές που καλύπτει. Το αξιοσημείωτο στην περίπτωση του είναι η υπερβολικά μεγάλη αύξησή του στους βυθούς των Κυκλάδων, αποδεικνύοντας ότι είναι ιδιαίτερα ανθεκτικός και στον χρόνο και στον χώρο και είναι ένα από τα παλαιότερα αναγνωρισμένα είδη Diadema. Οι κοινότητές του αυξάνονται δραματικά και οι παρατηρήσεις που γίνονται τον φέρνουν σε ένα από τα πρώτα είδη ταχείας αύξησης, ενώ όταν αισθάνεται κίνδυνο κινείται με ένα εντυπωσιακό στυλ κυλιόμενα πολύ γρήγορα».

Ο Δημήτρης Καμπανός μίλησε αναλυτικά στο GRTimes για τον αχινό επισκέπτη που, όπως όλα δείχνουν, ήρθε για να μείνει.

Οι πρώτες καταγραφές στην Ελλάδα

Οι πρώτες καταγραφές του Diadema Setosum στις ελληνικές θάλασσες έγινε το 2016 όταν ο αχινός πέρασε από το Σουέζ. Η διάνοιξη του Σουέζ έφερε γενικότερα αρκετά ξενικά είδη και ειδικότερα έχουν περάσει από τότε εκατοντάδες είδη στη Μεσόγειο.
Οι διαφορές του Diadema Setosum με τον ενδημικό αχινό

Ο Diadema Setosum είναι ένας αχινός ο οποίος παρουσιάζει πολύ μεγάλη αύξηση στις κοινότητές του.
Έχει μακριά αγκάθια που φτάνουν μέχρι και τους 30 πόντους.
Ζει περίπου τέσσερα χρόνια.
Έχει έναν ασκό.
Διαθέτει πέντε λευκές κουκίδες στο μαύρο του σώμα, γύρο από τον ασκό, που είναι χρώματος μοβ και μπλε.

Έχει κατακλύσει τις περιοχές της Ελλάδας

Ο Diadema Setosum έχει κατακλύσει τις θάλασσες της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια. Συγκεκριμένα έχει εντοπιστεί και καταγραφεί σε 12 νησιά της Ελλάδος:

Κάλυμνο
Φολέγανδρο
Κίμωλο
Σέριφο
Σίκινο
Σαντορίνη
Ηρακλειά
Σχοινούσσα
Δονουσα
Κουφονήσι
Νάξο
Αμοργό

Επίσης μηνύματα για την εμφάνιση του «εισβολέα» αχινού έχει λάβει η οργάνωση DIVE IN ACTION και από Πελοπόννησο, Ρόδο, Μυτιλήνη, Χίο και τη νότια Κρήτη.
Τετραπλασιάστηκε μέσα σε λίγα χρόνια

Μεγάλη αυξητική τάση παρατηρήθηκε από πέρυσι μέχρι φέτος στον Diadema Setosum και συγκεκριμένα έχουμε τετραπλασιασμό του στη χώρα. Εμφανίστηκε πριν από 13 χρόνια στο Αιγαίο Πέλαγος. Αρχικά καταγράφηκαν δυο άτομα στις ακτές στα ίδια σημεία. Ο αχινός αυτός μετακινείται όταν δεν βρίσκει τροφή, με τους ποδίσκους του, πολύ πιο γρήγορα από τον ενδημικό. Το 2016 γίνεται η πρώτη καταγραφή στην Ελλάδα, όπου επιβεβαίωσαν οι επιστήμονες ότι πρόκειται για τον ξενικό αχινό Diadema Setosum. Στο ίδιο σημείο που βρέθηκαν τρία με τέσσερα άτομα πρόπερσι, πέρυσι οκτώ, ενώ φέτος εντοπίστηκαν πάνω από 16 με 20 άτομα.

Ο Λεσσεψιανός μετανάστης έχει έρθει στη Μεσόγειο ως «λαθρεπιβάτης» κολλώντας σε γάστρες καραβιών, ανοιχτό είναι όμως και το ενδεχόμενο να ψαρεύτηκε και να πετάχτηκε ζωντανός στη θάλασσα.

Προσοχή στους κολυμβητές

Ο Δημήτρης Καμπανός επισήμανε επίσης στο GRTimes την προσπάθεια που κάνει η οργάνωση να ενημερώσει τους πολίτες. «Προσπαθούμε να ενημερώσουμε τον κόσμο που κολυμπάει σε βραχώδεις περιοχές. Έχει μικρό σώμα και δεν γίνεται εύκολα αντιληπτό στο μάτι, ενώ οι βελόνες του είναι πολύ λεπτές για να διακριθούν και μπορεί να τον ακουμπήσουν» ανέφερε.
Το δηλητήριό του προκαλεί έντονο πόνο

Το τσίμπημα του αχινού θυμίζει το τσίμπημα της μέλισσας που δεν αφήνει μέσα το κεντρί της. Αν τον πατήσει ή τον αγγίξει κάποιος πολύ έντονα, τότε μπορεί να ταλαιπωρηθεί και μία εβδομάδα με το δηλητήριό του.
Φόβος για τη διατάραξη της θαλάσσιας αλυσίδας

Ο κ. Καμπανός εξέφρασε επίσης την ανησυχία του για το φαινόμενο του τετραπλασιασμού του ξενικού αχινού. «Μας ανησυχεί η αυξητική τάση που παρουσιάζει στις ελληνικές θάλασσες. Έχουμε δώσει τα στοιχεία αυτά από τις πρώτες καταγραφές στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και το ΕΚΠΑ.

»Η αύξηση ενός είδους με αυτούς τους ρυθμούς θα δημιουργήσει ανισορροπία, θα διαταράξει τη θαλάσσια αλυσίδα και εντέλει θα πειράξει το ισοζύγιο.

»Παράδειγμα βασικός θηρευτής του αχινού είναι το χταπόδι. Όταν όμως υπάρχει υπεραλίευση του χταποδιού από τον άνθρωπο και σε συνδυασμό με το ότι δεν μπορεί να τραφεί με τον diadema λόγω των μεγάλων αγκαθιών του, αυτό έχει ως αποτέλεσμα με τον καιρό ο αχινός να βρίσκει έδαφος και να αυξάνεται, ενώ το χταπόδι να εξαφανίζεται».

Εξαφάνιση του ενδημικού-«ντόπιου» αχινού

Έχουν επίσης παρατηρηθεί άτομα του diadema να καλύπτουν άτομα του ενδημικού αχινού και να τους επιτίθονται. Αν αποδειχθεί αυτό και συνεχιστεί, θα εξαφανιστεί ο ενδημικός αχινός και θα έχει το «μονοπώλιο» του diadema.

Κλιματική αλλαγή και υπεραλίευση της Μεσογείου βασικός παράγοντας

Η κλιματική αλλαγή έχει δώσει έδαφος σε αρκετά ξενικά είδη να επεκταθούν στις θάλασσες της Μεσογείου. Η επιστημονική ομάδα του Dive In Action έχει καταγράψει μέσω των θερμοκρασιόμετρων αύξηση στη θερμοκρασία της θάλασσας κατά 2 βαθμούς, που από ό,τι φαίνεται είναι αρκετή για να θεωρήσουν φιλόξενα τα ελληνικά ύδατα οι επισκέπτες οργανισμοί.

Γι’ αυτό τον λόγο οι αχινοί εισέρχονται από τη Διώρυγα του Σουέζ στα παράλια του Ισραήλ, την Κύπρο και τη νότια Τουρκία, περιοχές όπου ομολογουμένως εμφανίζονται καλές αλατότητες στη θάλασσα και οι υψηλότερες θερμοκρασίες διαρκούν.

Ο κ. Καμπανός επισήμανε τέλος την ευθύνη του ανθρώπινου παράγοντα: «Ευθύνεται όμως, πέρα από την κλιματική αλλαγή, που είναι αδιαμφισβήτητα βασικός παράγοντας, περισσότερο ο άνθρωπος. Το υπουργείο δεν προστατεύει με την εγκύκλιο που εκδίδει από την υπεραλίευση. Δεν είναι αρκετοί οι κρατικοί μας κανόνες για να προστατεύσουν την υποθαλάσσια αλυσίδα».

Πηγή: ΑΠΕ -ΜΠΕ