Το «άγχος των εξετάσεων» και πώς η πίεση των γονιών μεταφέρεται στα παιδιά

Οι απολυτήριες και προαγωγικές εξετάσεις έχουν ήδη ξεκινήσει, ενώ, σε δυο εβδομάδες, οι υποψήφιοι θα πάρουν μέρος στις πανελλαδικές.

Το "άγχος των εξετάσεων" είναι παρόν όχι μόνο για τους μαθητές, όπως θα περίμενε κανείς, αλλά βασανίζει και πολλούς γονείς. Και η πίεση των γονιών μεταφέρεται στα παιδιά.

Το ΑΠΕ-ΜΠΕ επισκέφτηκε το "Μαζί για το Παιδί", οι άνθρωποι του οποίου, μέσω της Γραμμής 11525 και του Συμβουλευτικού Κέντρου, στηρίζουν γονείς, εφήβους, παιδιά, αλλά και εκπαιδευτικούς. Αυτόν τον καιρό, λόγω των επικείμενων εξετάσεων, έχουν αυξηθεί τα τηλεφωνήματα γονέων και παιδιών, που ζητούν βοήθεια σχετιζόμενη με το "άγχος των εξετάσεων".

Σε ένα περιστατικό, η μητέρα (Ευαγγελία) τηλεφώνησε στο 11525 αγχωμένη. Ήθελε, η κόρη της ('Αννα, 17 χρονών) να διαβάζει περισσότερο, να μην βγαίνει με τους φίλους της, ώστε να "φορτσάρει", και να προετοιμαστεί καλύτερα, για να περάσει σε κάποιο πανεπιστήμιο.
 
Η μητέρα δεν κατάφερε να σπουδάσει, καθώς παντρεύτηκε σε νεαρή ηλικία. Δεν ήθελε η κόρη της να ακολουθήσει το ίδιο μονοπάτι και προσπαθούσε να κινητοποιήσει την 'Αννα, πως αυτή τη στιγμή κρίνεται το μέλλον της. 

Η κόρη αντιδρούσε, θύμωνε με τη μητέρα της, κατηγορώντας την ότι δεν μπορεί να καταλάβει μια κατάσταση που δεν έχει βιώσει, και τον βαθμό άγχους που αυτή η κατάσταση τής διακινεί. Κατά συνέπεια, οι συζητήσεις τους κατέληγαν σε ένταση και σύγκρουση.

Η ψυχολόγος της Γραμμής μίλησε με την Ευαγγελία για την ανάγκη να διαχωρίσει τον εαυτό της (τις δικές της προσδοκίες και όνειρα) από την κόρη της και να μην ταυτίζεται μαζί της, καθώς αυτή η ταύτιση πιθανά δημιουργεί πρόσθετο άγχος στην 'Αννα, όπως και φόβο ότι αν αποτύχει στις εξετάσεις θα απογοητεύσει τη μητέρα της και δε θα είναι πλέον αγαπητή και αποδεκτή από εκείνη. 

Να συζητήσει με την κόρη πως βιώνει η 'Αννα αυτήν την περίοδο, τι προσδοκίες έχει η ίδια για τον εαυτό της, τι τη φοβίζει, τι τη δυσκολεύει, τι σημαίνει για εκείνη αποτυχία και επιτυχία. Κατανοώντας καλύτερα την κόρη της, θα μπορέσει να την πλαισιώσει καλύτερα, αποφεύγοντας να ταυτίσει τις εξετάσεις με την προσωπική αξία της 'Αννας ή με την επαγγελματική καταξίωση και ευτυχία.

«Ο γονιός πρέπει να είναι δίπλα στο παιδί, όχι μπροστά και να το τραβάει» αναφέρει η ψυχολόγος του "Μαζί για το Παιδί" Κλεοπάτρα Τσουχνικά. «Το παιδί έχει την ανάγκη να στηρίζεται στη δικιά του διαδικασία. Να εμπιστεύεται τον εαυτό του, τη δική του προετοιμασία. Είναι δικός του ο στόχος, όχι των γονιών. Η αποτυχία σε μια εξέταση, δε σημαίνει αποτυχία στη ζωή».

Καλό είναι να υπάρχει και να εναλλακτικό πλάνο, μια άλλη πιθανή εξέλιξη, προσθέτει η κ. Τσουχνικά. Να έχει γίνει μια συζήτηση μεταξύ γονιών και παιδιών για την περίπτωση, που οι συγκεκριμένες εξετάσεις δεν έχουν το θεμιτό αποτέλεσμα. Αυτό, για παράδειγμα, θα μπορούσε να είναι η επανάληψη των εξετάσεων, η αλλαγή σχολής, πόλης, κλπ.

Τα οικογενειακά θέματα πρώτα στη λίστα

Σύμφωνα με τα στοιχεία του οργανισμού, οι περισσότερες περιπτώσεις, που γονείς και παιδιά ζητούν συμβουλευτική υποστήριξη αφορούν οικογενειακά θέματα.

Από τον Ιανουάριο του 2017 μέχρι σήμερα, η Γραμμή 11525 έχει λάβει περισσότερες από 2.000 κλήσεις, παρέχοντας κυρίως συμβουλές σε ζητήματα που αφορούν την οικογένεια. 

Το 2016 έλαβε συνολικά 6.931 κλήσεις, κυρίως για συμβουλευτική σε θέματα παιδιών/εφήβων. 

Συνολικά από το 2009, που ξεκίνησε η λειτουργία της Γραμμής, έχει δεχθεί περισσότερες από 46.500 κλήσεις.

Τα πιο συχνά θέματα, που καλείται να διαχειριστεί η επιστημονική ομάδα της Γραμμής, είναι κατά σειρά: οικογενειακά θέματα (σχέσεις γονιών/παιδιών, διαχείριση διαζυγίου, ζήλια), θέματα συμπεριφοράς (επιθετικότητα/θυμός, άγχος, κοινωνικότητα, ζήλια), οριοθέτηση (οριοθέτηση και υπολογιστής), σχολικά θέματα (σχολικές δυσκολίες, προβλήματα με το διάβασμα, εκφοβισμός/bullying), εφηβεία και αναπτυξιακά θέματα (σεξουαλικότητα/σχέσεις φύλων, προβλήματα ύπνου, κατάθλιψη). 

Αξίζει να σημειωθεί, πως η οικονομική κρίση έχει προσθέσει στην θεματολογία της τηλεφωνικής υποστήριξης την πληροφόρηση για ενίσχυση σε είδος.

«Είναι σημαντικό οι γονείς ή τα παιδιά να μην αγνοούν κάτι που τους προβληματίζει. Να ζητούν ενημέρωση, να ενεργοποιούνται, δεν χρειάζεται να γίνει κάτι απειλητικό για να το συζητήσουν. Ο,τιδήποτε απασχολεί τον καθένα, αξίζει να το επεξεργαστεί κανείς και να ενισχύσει τις υπάρχουσες σχέσεις» επισημαίνει η κ. Τσουχνικά.

Το διαδίκτυο και ο εκφοβισμός/bullying

Ενδιαφέρον αποτελεί το γεγονός, πως τον τελευταίο καιρό έχουν πληθύνει οι κλήσεις για περιστατικά, που σχετίζονται με το διαδίκτυο και το σχολικό εκφοβισμό, γνωστό και ως bullying, χωρίς όμως, πολλά από τα καταγγελθέντα, τελικά, να αποτελούν σοβαρά γεγονότα, περιγράφει η κ. Τσουχνικά. 

«Οι γονείς έρχονται τρομοκρατημένοι, επηρεασμένοι από αυτά που ακούν στα μέσα ενημέρωσης. 'Αλλωστε, τα θέματα του διαδικτύου και το σχολικού εκφοβισμού "αρέσουν" στα ΜΜΕ, τα "παίζουν πολύ"». Υπάρχουν, βέβαια, και αρκετές φορές, που οι λόγοι της επίσκεψης των γονιών έχουν πραγματική βάση.

Τα προγράμματα της Γραμμής 11525 και του Συμβουλευτικού Κέντρου παρέχονται δωρεάν σε οποιονδήποτε το έχει ανάγκη, εξηγεί η Σοφία Καμαρέτα, συντονίστρια των προγραμμάτων της Γραμμής 11525 και του Συμβουλευτικού Κέντρου. Όσον αφορά τις κλήσεις, το πλαίσιο, που ακολουθείται, είναι 14 τηλεφωνικές συνεδρίες 50 λεπτών η καθεμία και 8 συναντήσεις. Στο Συμβουλευτικό Κέντρο, όπου συμμετέχουν είτε ομάδες γονέων, είτε οι γονείς και τα παιδιά μαζί πραγματοποιούνται οχτώ δίωρες συναντήσεις. 

Επίσης, διοργανώνονται και δίωρα σεμινάρια για την αντιμετώπιση του άγχους των εξετάσεων, της επικοινωνίας μέσα στην οικογένεια, την οριοθέτηση, την εφηβεία, το παιδί και τον υπολογιστή, την αδερφική ζήλια. Μέσω skype, έχει τη δυνατότητα κανείς, από κάθε σημείο της Ελλάδας, να μιλήσει για αυτά που τον απασχολούν. «Μας τηλεφωνούν συχνά από απομακρυσμένα μέρη, όπου δεν υπάρχουν ψυχολόγοι και αρμόδιες υπηρεσίες» αναφέρει η κ. Τσουχνικά.

Το έργο της οργάνωσης είναι συμβουλευτικό, όχι ψυχοθεραπευτικό, λέει η κ. Καμαρέτα. Εφόσον κάποιος χρειάζεται επιπλέον ψυχολογική υποστήριξη, οι άνθρωποι από το "Μαζί για το Παιδί" τον παραπέμπουν στους κατάλληλους δημόσιους φορείς.