Σκάνδαλο ενός αιώνα στην ΑΕΠΙ: «Τρύπα» 50 εκατ. ευρώ μόνο σε 4 χρόνια

Πώς ξεκίνησαν, πώς «λούφαραν» νομοθετικά και πώς δούλευε το σύστημα με τις άλλες εταιρείες τους και την ΑΕΠΙ - Μετά το σάλο από τις αποκαλύψεις η εταιρεία προχωρά σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου και σε αλλαγή μελών του ΔΣ
Απόλυτη σιγή επικρατεί τα τελευταία εικοσιτετράωρα στο κτίριο όπου στεγάζεται η ΑΕΠΙ, στην οδό Σάμου 51 στην περιοχή του Αμαρουσίου, αφότου έγινε γνωστό το πόρισμα ελέγχου που διεξήχθη στην εταιρεία για λογαριασμό του υπουργείου Πολιτισμού.

Οι 160 υπάλληλοι προσπαθούν να χωνέψουν τα ιλιγγιώδη ποσά που αποκαλύφθηκαν αλλά και το τι μέλλει γενέσθαι με την εταιρεία που μοιάζει να καταρρέει υπό το βάρος των οικονομικών ατασθαλιών της διοίκησής της. 

Τα μέλη της ΑΕΠΙ έχουν βάλει μαύρες πλερέζες. Η οικογένεια που διαχειρίζεται επί 80 συναπτά έτη τα πνευματικά δικαιώματα σχεδόν 15.000 καλλιτεχνών βρίσκεται απομονωμένη σε μαραθώνιες συσκέψεις. Ο Πέτρος Ξανθόπουλος, η κεφαλή της εταιρείας, ηγείται της επιχείρησης ενός στοιχειώδους damage control. Στο πλευρό του, ο γιος του και διάδοχός του Δημήτρης Ξανθόπουλος. 

Μετά την ουσιαστική διαδοχή στην ηγεσία της επιχείρησης, ο Πέτρος Ξανθόπουλος, δικηγόρος στο επάγγελμα, άρχισε να φαίνεται έως ευχάριστος σε σύγκριση με τον μοναχογιό του. Δεν είναι λίγες οι φορές που ο τελευταίος έχασε την ψυχραιμία του εκδηλώνοντας τον εκρηκτικό χαρακτήρα του. Το στυλ διοίκησής του είχε γίνει αισθητό και στη μεγάλη εκδήλωση που είχε πραγματοποιήσει η εταιρεία στο ξενοδοχείο «Κάραβελ» το 2006. Τότε η διοίκηση της ΑΕΠΙ θέλησε να επιδείξει «την εντυπωσιακή πρόοδο της εταιρείας» ενώπιον 400 σχεδόν καλλιτεχνών. Η εκδήλωση πήρε τη μορφή φιέστας. Εκτός από τα παθιασμένα διαγγέλματα του Πέτρου Ξανθόπουλου και των μεγαλοστελεχών της εταιρείας, είχαν παρουσιαστεί ψηφιακές αναλύσεις, διαγράμματα, στατιστικές μελέτες, ατελείωτοι και ακατανόητοι αριθμοί, αλλά και ενδελεχείς αναλύσεις για το μέλλον της. 

Οταν η παρουσίαση έφτασε στο τέλος της και οι μάλλον βαριεστημένοι παρευρισκόμενοι αποπειράθηκαν να σηκωθούν ανυπομονώντας για τη δεξίωση που θα επακολουθούσε στη διπλανή αίθουσα, ένα μικρόφωνο κυκλοφόρησε στο κοινό για ερωτήσεις και ο συνθέτης Γιάννης Γλέζος άδραξε την ευκαιρία. Απηύθυνε μία κριτική ερώτηση προς τη διοίκηση της ΑΕΠΙ, την οποία και δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει. Ξαφνικά, ένας νεαρός, ψηλός και γυμνασμένος άνδρας, ντυμένος ιδιαίτερα κομψά με ένα στενό μαύρο κοστούμι, του άρπαξε το μικρόφωνο.

Αναυδος ο συνθέτης ρώτησε τον διπλανό του αν πρόκειται για κάποιου είδους σεκιούριτι, για να λάβει την απάντηση ότι ο ιδιαίτερα επιθετικός τύπος δεν ήταν άλλος από τον υιό Ξανθόπουλο και διάδοχο στην ηγεσία της εταιρείας. Ακολούθησε πανικός στην αίθουσα, με αποτέλεσμα να ακυρωθεί το προγραμματισμένο τσιμπούσι και να μην επαναληφθεί ποτέ ξανά ανοιχτή για τα μέλη της εταιρείας εκδήλωση. Αυτό το ασήμαντο στα μάτια κάποιων περιστατικό αποτέλεσε την αρχή του τέλους της παντοδυναμίας της ΑΕΠΙ. Δημιουργοί με πρωταγωνιστή τον Γιάννη Γλέζο αποστασιοποιήθηκαν και άρχισαν επιμόνως να απαιτούν απαντήσεις. Απαντήσεις που ήρθαν τελικά με τη μορφή πορίσματος.



Κληρονομική υπόθεση
Λέγεται ότι ο Δημήτρης Ξανθόπουλος ήταν αυτός που επέμεινε για την εκμίσθωση του υπερπολυτελούς ακινήτου 214,5 τ.μ. αντί 7.700 ευρώ τον μήνα. Το ακίνητο αυτό προκάλεσε αμηχανία σε πολλούς από τους δημιουργούς που το επισκέπτονταν δύο φορές τον χρόνο. Ενώ έβλεπαν τις απολαβές τους να συρρικνώνονται σε κάποιες εκατοντάδες ευρώ τον χρόνο, η χλιδή περίσσευε σε ένα κτίριο που θύμιζε κορυφαίες εταιρείες της 5ης Λεωφόρου στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης.
Ο υιός Ξανθόπουλος με το πάθος για τον αθλητισμό και την προνομιούχα ανατροφή θα αναλάμβανε πολύ σύντομα τα ηνία ενός «χρυσωρυχείου» που μέτραγε ήδη οκτώ δεκαετίες ζωής. Αλλωστε είχε ήδη εδραιωθεί ως η σκιά του πατέρα του Πέτρου, ο οποίος με τη σειρά του είχε κληρονομήσει την ΑΕΠΙ το 1972 από τον θετό πατέρα του. Ο πατέρας του Δημήτρης την είχε αγοράσει το 1938, οκτώ χρόνια μετά την ίδρυσή της από τον Ζαχαρία Μακρή. Ο Μακρής ήταν ένας εκ των ιδρυτών και ιδιοκτήτης εταιρείας παραγωγής δίσκων μουσικής.

Ηταν ξεκάθαρο ότι ο χώρος της ελληνικής μουσικής πνευματικής κληρονομιάς αποτελούσε κυριολεκτικά μια οικογενεια­κή υπόθεση. Η Ελλάδα άλλωστε είναι η μοναδική χώρα σε όλο τον κόσμο όπου τα δικαιώματα για λογαριασμό των καλλιτεχνών τα συλλέγει μια ιδιωτική εταιρεία. Αυτό αποτελεί πράγματι παγκόσμια πρωτοτυπία! Σε όλες ανεξαιρέτως τις χώρες του κόσμου οι αντίστοιχες ΑΕΠΙ ανήκουν, διοικούνται και ελέγχονται από τους ίδιους τους δημιουργούς. Ο ιδιωτικός και κερδοσκοπικός χαρακτήρας της ΑΕΠΙ σε συνδυασμό με τη μονοπωλιακή θέση που απολαμβάνει στην αγορά τής παρείχαν τη δυνατότητα να επιβάλει στους δημιουργούς και στους χρήστες δυσμενείς όρους και πρακτικές. Ενδεικτικό γεγονός, μάλιστα, είναι ότι οι προμήθειες της συγκεκριμένης εταιρείας ανέρχονται κατά μέσο όρο σε 33% των πνευματικών δικαιωμάτων όταν σε όλες τις υπόλοιπες χώρες είναι κάτω από 20%.

Ιστορία 80 ετών

Στην Ελλάδα άργησε να έρθει έστω και η στοιχειώδης προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας. Ο πρώτος πλήρης νόμος περί πνευματικής ιδιοκτησίας ήταν ο 2387/1920. Η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΑΕΠΙ) ιδρύθηκε 10 χρόνια αργότερα, αλλά φυσικά κάτω από διαφορετικό νομικό πλαίσιο. Τότε ακόμα ο όρος «πνευματικά δικαιώματα» ήταν παντελώς άγνωστος. Η σύσταση της εταιρείας με την επωνυμία ΑΕΠΙ δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 20 Ιανουαρίου του 1930. Είχε υπογραφεί 17 ημέρες νωρίτερα στο γραφείο του συμβολαιογράφου Νικ.-Τζανή Σκούταρη.

Εκτός από έναν δικηγόρο, τα 13 ιδρυτικά μέλη της ήταν δημιουργοί που με τον τρόπο αυτό ήλπιζαν να προστατεύουν το έργο τους. Ο μουσουργός Μανώλης Καλομοίρης ήταν ένας εξ αυτών. Η πρώτη διεύθυνση της εταιρείας ήταν Παπαρηγοπούλου 3 και τον πρώτο χρόνο είχε 150 μέλη και τρεις υπαλλήλους. Καταγράφεται ως σημαντική επιτυχία της ΑΕΠΙ η προσθήκη του Μάρκου Βαμβακάρη, ο οποίος εγγράφεται ως μέλος τρία χρόνια μετά. 

Η εταιρεία στεγάζεται πια στην οδό Αρσακείου και λίγο μετά στην οδό Πολυτεχνείου. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, εκτός από το γεγονός ότι το κράτος έχει εκχωρήσει το δικαίωμα συλλογής χρημάτων για λογαριασμό των καλλιτεχνών σε μία ιδιωτική εταιρεία που στη μετοχική της σύνθεση δεν μετέχουν δημιουργοί και ουσιαστικά δεν λογοδοτεί στους καλλιτέχνες για λογαριασμό των οποίων υποτίθεται ότι λειτουργεί, η ΑΕΠΙ ενδυναμώθηκε με την ψήφιση του νόμου 2121/1993. Κατά πολλούς αυτός είναι που έδωσε απεριόριστα περιθώρια δράσης στην εταιρεία. Εκτός των άλλων, βάσει του νόμου αυτού όσοι ακούν μουσική στο ραδιοφωνάκι τους μπορούν να πάνε στο Αυτόφωρο από την ΑΕΠΙ. Επίσης, όσοι αγοράζουν χαρτί Α3 ή Α4, δηλαδή το γνωστό σε όλους χαρτί για τις εκτυπώσεις, πληρώνουν φόρο 4% υπέρ πνευματικών δικαιω­μάτων. Αντίστοιχη περίπτωση είναι και το ειδικό τέλος πνευματικών δικαιωμάτων 6% στις συσκευές αναπαραγωγής ήχου που εισάγονται στη χώρα.

Η Αστυνομία εισπράκτορας της ΑΕΠΙ

Στα ταμεία της εταιρείας αρχίζει να συγκεντρώνεται άφθονο χρήμα από τα ποσά που εισπράτονται από τη χρήση μουσικών έργων και τραγουδιών. Κατά το διάστημα 1991-2012, η ΑΕΠΙ εισέπραξε τόκους 9 εκατ. από τη διαχείριση κεφαλαίων των δημιουργών. Το πόρισμα των ελεγκτών διαπιστώνει ότι τα χρήματα αυτά δεν αποδόθηκαν στους δημιουργούς και μέλη της. Σύμφωνα με το πόρισμα μάλιστα, τα χρήματα αυτά θεωρείται ότι τα καρπώθηκαν οι ιδιο­κτήτες. Η ΑΕΠΙ, άλλωστε, χρησιμοποιούσε την Αστυνομία για να εισπράττει. Καφετέριες, κομμωτήρια, ακόμα και περίπτερα που είχαν ανοιχτά ραδιόφωνα ή τηλεοράσεις κατήγγειλαν τη συμπεριφορά της εταιρείας ως παράνομη και καταχρηστική.

Ο ίδιος ο Πέτρος Ξανθόπουλος έγραφε περήφανα στην εξάμηνη εφημερίδα που εκδίδεται από την ΑΕΠΙ ότι «η εταιρεία μας κατέφυγε σε σειρά νομικών ενεργειών, όπως 48.369 εισαγγελικές απαγορεύσεις, 1.406 ανακλήσεις αδειών μουσικής, 3.921 εξώδικες διαμαρτυρίες και προειδοποιήσεις, 5.365 μηνύσεις, 15 ασφαλιστικά μέτρα και 939 αγωγές στο διάστημα από το 2010 έως το Σεπτέμβρη του 2015». Τα έσοδα από όλες αυτές τις ενέργειες, όμως, δεν έφταναν στους καλλιτέχνες. Οπως προέκυψε από τον έλεγχο των ορκωτών λογιστών, υπάρχουν 42.000.000 ευρώ αδιανέμητα.

Τίποτα από αυτά, ωστόσο, δεν ήταν ακόμα γνωστό στα χιλιάδες μέλη της ΑΕΠΙ που βρίσκονταν καθημερινά αντιμέτωπα με τους υπαλλήλους της, οι οποίοι έμοιαζαν να έχουν εκπαιδευτεί να αντιμετωπίζουν τη συντριπτική πλειονότητα των καλλιτεχνών με σηκωμένο φρύδι και περισσή συγκατάβαση. Υπάρχουν, βέβαια, και οι εξαιρέσεις. Οι ιδιοκτήτες είχαν δώσει εντολή να αντιμετωπίζονται με σεβασμό και γενναιοδωρία τα τρανταχτά ονόματα. Πολύ πριν από τη διεξαγωγή του ελέγχου, τα μέλη της ΑΕΠΙ ανησύχησαν όταν κυκλοφόρησε η πληροφορία, παρά την προσπάθεια της διοίκησης να την αποκρύψει, ότι η νομική έδρα της εταιρείας είχε μεταφερθεί στην Κύπρο. Μετά από σφοδρές αντιδράσεις, μάλιστα, ο ίδιος ο Πέτρος Ξανθόπουλος αναγκάστηκε να διαβεβαιώσει τους δημιουργούς-μέλη ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Η ΑΕΠΙ, πάντως, συνέχιζε να λειτουργεί στην Ελλάδα, αν και σύμφωνα με ορισμένους νομικούς θα έπρεπε να της έχει αφαιρεθεί η άδεια λειτουργίας.

Η μεταφορά της έδρας έγινε την ίδια περίοδο που οι εκπρόσωποι της εταιρείας είχαν διάλογο με τις αρμόδιες υπηρεσίες για αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο που αφορά στα πνευματικά δικαιώματα. Βλέποντας ότι η μεταφορά της έδρας μπορούσε να γυρίσει μπούμερανγκ, η οικογένεια Ξανθόπουλου επιχείρησε να ξαναεγγράψει την ΑΕΠΙ στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕΜΗ) του ΕΒΕΑ. Οταν από το επιμελητήριο τους ζητήθηκε να τηρήσουν το γράμμα του νόμου για την εγγραφή τους στο ΓΕΜΗ, η οικογένεια απάντησε με αγωγές και μηνύσεις κατά των στελεχών του ΕΒΕΑ και  κατηγορίες εναντίον του προέδρου του Κωνσταντίνου Μίχαλου.

Πόρισμα-φωτιά

«Κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της Δανιμαρκίας». Ολο και περισσότερα ερωτήματα και καταγγελίες για τις πρακτικές της διοίκησης της ΑΕΠΙ άρχισαν να κυκλοφορούν, φτάνοντας και στα αυτιά του υπουργείου Πολιτισμού. Η εταιρεία αρνιόταν πεισματικά να προσκομίσει συγκεκριμένα οικονομικά στοιχεία και απέφευγε κάθε κριτική, χαρακτηρίζοντάς την «οργανωμένη επιχείρηση συκοφάντησης».

Ο Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Πνευματικών Δικαιωμάτων η «Αυτοδιαχείριση» με επικεφαλής τον Γιάννη Γλέζο είχε επιχειρήσει να ενημερώσει τους καλλιτέχνες, αλλά και το υπουργείο με ανοιχτές επιστολές για τα τεκταινόμενα στον χώρο των πνευματικών δικαιωμάτων. Τα δημοσιεύματα δίνουν και παίρνουν όπως και οι φήμες. Κάπως έτσι διατάσσεται ο έλεγχος για πιθανές οικονομικές ατασθαλίες. Αρχικά η ΑΕΠΙ τον αρνείται. Οταν μάλιστα αυτό γίνεται γνωστό με αποτέλεσμα να θορυβηθούν τα μέλη της, η διοίκηση τα καθησυχάζει λέγοντας ότι πρόκειται για έλεγχο των προσωπικών στοιχείων της οικογένειας και δεν αφορά καθόλου την εταιρεία. Μόνο μετά την επιβολή διοικητικού προστίμου 85.000 ευρώ από το υπουργείο Πολιτισμού δέχτηκε να παράσχει τα απαραίτητα για τον έλεγχο στοιχεία.

Από αυτά αποδεικνύεται ότι ενώ το 2014 εμφάνιζε θετικά κεφάλαια 983.000 ευρώ, είχε αρνητικά κεφάλαια 19,9 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με την έκθεση, ακόμη και αν ρευστοποιούσε όλα της τα υπάρχοντα δεν θα μπορούσε να πληρώσει σε δημιουργούς-μέλη της δικαιώματα αξίας 19,9 εκατ. ευρώ. Βρέθηκαν επίσης πέντε εταιρείες που είχε δημιουργήσει η οικογένεια Ξανθόπουλου, οι οποίες ζούσαν από το αίμα της ΑΕΠΙ όταν εκείνη αργοπέθαινε. Μία από αυτές ήταν η ΕΔΙΣ, η οποία είχε μεταξύ 2011-2014 ύψος συναλλαγών με την ΑΕΠΙ περίπου 8 εκατ. ευρώ. Ενα ακόμα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι το πληροφοριακό σύστημα της ΑΕΠΙ δεν είναι σε θέση να συσχετίσει τι εισπράττεται και τι πληρώνεται στους δημιουργούς, παρόλο που ένα από τα μεγαλύτερα έξοδα της ΑΕΠΙ είναι το μηχανογραφικό της σύστημα. Τα έσοδα για τις υπηρεσίες αυτού του είδους, μάλιστα, κατέληγαν στο ταμείο της εταιρείας ΕΔΙΣ και στους μετόχους της.

Ενα ακόμα σκάνδαλο που αποκαλύπτει το πόρισμα είναι ότι από τα χρήματα που παρακρατούσε η εταιρεία για πολιτιστικούς και ανθρωπιστικούς σκοπούς, ύψους περίπου 6 εκατ. ευρώ, δαπανήθηκαν για το αρχείο μουσικής της ίδιας, αλλά και για την πληρωμή των υπαλλήλων της. Η πάγια τακτική της ΑΕΠΙ για να κρατάει τους δημιουργούς υπό τον έλεγχό της ήταν αυτή των προκαταβολών. Εδινε προκαταβολές μεγαλύτερες των αντίστοιχων ετήσιων δικαιωμάτων τους, οι οποίες δεν συμψηφίζονταν εντός του έτους. Με τον τρόπο αυτό τους κρατούσε δέσμιους. Η πενταμελής οικογένεια Ξανθόπουλου αμειβόταν με υπερβολικές αποδοχές και μερίσματα που υπερβαίνουν το 1,5 εκατ. ευρώ ετησίως. Σε ανακοίνωσή της η εταιρεία δήλωσε ότι οι μισθοί έχουν ήδη εξορθολογιστεί. Προφανώς αναφέρεται στο ότι πριν από το 2010 οι μισθοί μόνο της οικογένειας κυμαίνονταν στα 2,5 εκατ. ευρώ. Εντύπωση μάλιστα προκαλεί ότι εκτός από τον πατέρα Πέτρο και τον υιό Δημήτρη Ξανθόπουλο, οι τρεις κυρίες της οικογένειας (η μητέρα Νικολέτα Ξανθοπούλου, η κόρη Νινόν και η σύζυγος του υιού Δημήτρη, Μαργαρίτα Λυμπέρη), παρότι σπάνια εμφανίζονταν στην ΑΕΠΙ, αμείβονταν με υπέρογκους μισθούς. Εκτός από τους μισθούς που λάμβαναν έπαιρναν μισθό και από την ΕΔΙΣ, την εταιρεία της οικογένειας που είχε ως μοναδικό πελάτη την ΑΕΠΙ.

Το 2011, ο διευθύνων σύμβουλος, δηλαδή ο πατέρας Πέτρος Ξανθόπουλος, λάμβανε ετησίως 625.565 ευρώ (πάνω από 52.000 ευρώ μηνιαίως)! Σύμφωνα με αποκλειστικό έγγραφο του «ΘΕΜΑτος», τα ετήσια εισοδήματά του το 2014 σχεδόν άγγιξαν τις 680.000 ευρώ. Ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος Παντελής Γρετζελιάς λάμβανε 195.544, ο γενικός διευθυντής Δημήτρης Ξανθόπουλος 294.450 και η υπεύθυνη Διεθνών Σχέσεων και Γραμμα­τείας, που είναι μία από τις γυναίκες της οικογένειας, 466.266 ευρώ! Εκτός από τους μισθούς που λαμβάνουν, οι μέτοχοι της ΑΕΠΙ έχουν επίσης ετήσιες αμοιβές παραστάσεων στο διοικητικό συμβούλιο ύψους 4.000 ευρώ ο καθένας. Ο διευθύνων σύμβουλος και ο πρόεδρος του Δ.Σ. εισπράττουν και αντίστοιχα μηνιαία ποσά 2.000 ευρώ και 1.700 ευρώ. Επίσης πληρώνονταν η ιδιωτική ασφάλισή τους, αυτοκίνητα κ.λπ. Ο έλεγχος φτάνει μέχρι το 2014. Εναν χρόνο αργότερα και αμέσως μετά την επιβολή των capital controls δόθηκε οδηγία στους αντιπροσώπους της εταιρείας για την άμεση είσπραξη των δικαιωμάτων από τα καταστήματα και τους πελάτες με μετρητά και όχι μέσω τραπεζικού εμβάσματος. Οι αντιπρόσωποι συγκέντρωναν τα χρήματα από την επαρχία και τα παρέδιδαν σε μετρητά. Τα μετρητά αυτά θα πρέπει να μπήκαν στους λογαριασμούς της εταιρείας!

Επιπλέον, μετά τον έλεγχο εμφανίζεται και μία άλλη εταιρεία, η Opus, Μονοπρόσωπη ΕΠΕ, η οποία πραγματοποιεί συναλλαγές με την ΑΕΠΙ. Η εταιρεία αυτή φαίνεται να μεσολαβεί ως αντιπρόσωπος για την είσπραξη ποσών για λογαριασμό της ΑΕΠΙ. Η ίδια εταιρεία, επικεφαλής της οποίας είναι ο Δημήτρης Ξανθόπουλος, είχε ως αντικείμενό της και την κατασκευή και εμπορία μιας κούκλας που χρησιμεύει ως σάκος του μποξ σε γυμναστήρια και αθλητικούς συλλόγους. Ας σημειωθεί ότι η εν λόγω εταιρεία είχε έδρα στα γραφεία της ΑΕΠΙ, χρησιμοποιούσε το προσωπικό και τις υποδομές της, χωρίς να καταβάλει τίμημα. Στα ίδια γραφεία, ο Δημήτρης Ξανθόπουλος είχε δημιουργήσει και μία μουσική πλατφόρμα με την επωνυμία BT flow για την πώληση μουσικής, δραστηριότητα που εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον δημιουργεί άμεση σύγκρουση συμφερόντων με τον σκοπό της ΑΕΠΙ. Ο φιλόδοξος Δημήτρης είχε αναλάβει επίσης και τη διανομή συνδρομών NOVA και χρησιμοποιούσε για τον σκοπό αυτό το δίκτυο της ΑΕΠΙ.

Η σκανδαλώδης, όπως προκύπτει από τον έλεγχο, διαχείριση των οικονομικών μιας εταιρείας που χρωστά πάνω από 20 εκατ. ευρώ είναι η μία πλευρά του νομίσματος. Η άλλη πλευρά είναι η πολιτική επιρροή της. Στις αρχές του 2016 είχε ετοιμαστεί ένα νομοσχέδιο που προσπαθούσε να βάλει τάξη στα πνευματικά δικαιώματα. Ειδικά για την ΑΕΠΙ, όριζε ότι θα έπρεπε να λειτουργεί όπως κάθε άλλος οργανισμός συλλογικής διαχείρισης. Ταυτόχρονα υπήρχε πρόβλεψη για τοποθέτηση κρατικού επιτρόπου στη διοίκηση της εταιρείας σε περίπτωση σοβαρού οικονομικού ή διαχειριστικού προβλήματος. Το νομοσχέδιο βγήκε σε δημόσια διαβούλευση, κατατέθηκε στη Βουλή τον Μάιο του 2016, πέρασε από τη Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή και επρόκειτο να πάει για ψήφιση. Είχε την κοινή αποδοχή όλων των οργανισμών συλλογικής διαχείρισης εκτός της ΑΕΠΙ. Ξαφνικά, τον Ιούλιο του 2016 το νομοσχέδιο αποσύρθηκε. Στις αρχές Σεπτεμβρίου εμφανίστηκε ένα νέο νομοσχέδιο που ήταν κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της ΑΕΠΙ. Οχι μόνο καταργήθηκαν οι συγκεκριμένες διατάξεις, αλλά το νέο νομοσχέδιο δίνει στην ΑΕΠΙ περισσότερα δικαιώματα και τη δυνατότητα να λειτουργεί πιο ασύδοτα απ’ ό,τι μέχρι σήμερα.

Το νέο νομοσχέδιο, που χαρακτηρίστηκε «έκτρωμα» από πολλούς καλλιτέχνες, εκπόνησε το νομικό επιτελείο του τότε υπουργού Αριστείδη Μπαλτά. Οι κακές γλώσσες μάλιστα ισχυρίζονται ότι η σύνταξη έγινε σε άμεση συνεργασία με το νομικό σύμβουλο της ΑΕΠΙ! Εντύπωση προκάλεσε επίσης ότι άτομο του επιτελείου αυτού τοποθετήθηκε στο διοικητικό συμβούλιο του οργανισμού του υπουργείου Πολιτισμού που εποπτεύει την ΑΕΠΙ, όπου και παραμένει μέχρι σήμερα. Μετά τις αποκαλύψεις, η συντριπτική πλειονότητα των δημιουργών επιθυμεί να συνεχίσει η ΑΕΠΙ τη λειτουργία της υπό άλλη διοίκηση και σε καθεστώς εξυγίανσης. Οι συνέπειες της κατάρρευσής της, εξάλλου, είναι εξαιρετικά σοβαρές. Ενδεικτικό είναι ότι περισσότερες από 10.000 οικογένειες δημιουργών θα μείνουν στον αέρα. Οπως δήλωσε ο επικεφαλής του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων «Αυτοδιαχείριση», Γιάννης Γλέζος στο «ΘΕΜΑ»: «Δεν επιθυμώ την αφαίρεση της άδειας της ΑΕΠΙ γιατί αυτό θα είχε οδυνηρές συνέπειες για τους εργαζόμενους και για όλα τα μέλη της εταιρείας. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να ορίσει η υπουργός άμεσα έναν κρατικό επίτροπο, ο οποίος θα έχει τη δύναμη να αλλάξει τη διοίκηση και να επιστραφούν τα χρήματα προκειμένου να συνεχιστεί η λειτουργία της ΑΕΠΙ».

Οργή από Πάολα  μέχρι Μητσιά
 

Γνωστοί στιχουργοί, συνθέτες και τραγουδιστές αποκαλύπτουν ότι όλα αυτά τα χρόνια δεν ήταν ξεκάθαρο πώς η ΑΕΠΙ τους διένειμε τα χρηματικά ποσά από τα πνευματικά τους δικαιώματα.

Τονίζουν μάλιστα εμφατικά ότι ορισμένοι καλλιτέχνες φαίνεται να είναι ευνοημένοι από την ΑΕΠΙ, καθώς εισπράττουν μεγάλα ποσά, σε αντίθεση με άλλους συναδέλφους τους, που αν και τα τραγούδια τους παίζουν παντού βλέπουν τις ετήσιες απολαβές τους να μειώνονται όλο και περισσότερο. 

■ Ο Γιώργος Νταλάρας μιλώντας στο «ΘΕΜΑ» για το σκάνδαλο που έχει ξεσπάσει είπε: «Είναι σοκαριστικό το αποτέλεσμα αυτής της οικονομικής έρευνας και γίνεται προκλητικό και απεχθές αν σκεφτούμε ότι αποκαλύπτεται σε μια περίοδο βαθιάς οικονομικής κρίσης και σχεδόν ανεξέλεγκτης χρήσης των πνευματικών δικαιωμάτων των δημιουργών στο Διαδίκτυο. Οπως σωστά επισημαίνει ο Σταύρος Ξαρχάκος, στην έρευνα “ανιχνεύτηκαν” μηνιαίοι μισθοί μεγαλύτεροι από τις ετήσιες απολαβές ενός από τους μεγαλύτερους συνθέτες της χώρας. Αντιλαμβάνεστε ότι αυτό μας προβληματίζει και μας κάνει να ανησυχούμε όλοι. Εξοργίζει κυρίως τους δημιουργούς στους οποίους εμείς οι “συγγενείς” τραγουδιστές και μουσικοί είμαστε όχι μόνο αλληλέγγυοι, αλλά και οικογένεια». Οπως επισημαίνει ο Γιώργος Νταλάρας, είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι αυτή η ιδιωτική εταιρεία λειτουργούσε χωρίς διαφάνεια και μονοπωλιακά σχεδόν έναν αιώνα. «Αυτό ας μας βάλει σε σκέψεις», καταλήγει ο ερμηνευτής.

■ H Πάολα αποκάλυψε ότι όλα αυτά τα χρόνια ακούγεται έντονα στον χώρο ότι υπάρχει μια ανακολουθία στα χρήματα που εισπράττουν οι καλλιτέχνες: «Είναι πολύ θλιβερά όσα ακούγονται. Πάρα πολλοί δημιουργοί έχουν δώσει τα κομμάτια τους και αυτά είναι πνευματική τους ιδιοκτησία. Δεν παίρνουν τα χρήματα που θα έπρεπε και αυτά κατασπαταλιούνται κάπου αλλού. Κάποιοι έπαιρναν παραπάνω για λόγους που δεν γνωρίζω, άλλοι έπαιρναν πολύ λιγότερα, ενώ είχαν γράψει μεγαλύτερες επιτυχίες».

■ Οπως αποκαλύπτει ο τραγουδιστής, συνθέτης και στιχουργός Χρήστος Δάντης, ήταν ένας από εκείνους που είχαν παρατηρήσει ότι η ΑΕΠΙ ήταν ανακόλουθη στα έσοδα που παρουσίαζε: «Εχω παρατηρήσει ότι τα έσοδα πολλών από εμάς που έχουμε ρεπερτόριο και παίζει έχουν πέσει δραματικά. Θεωρώ πως οι αριθμοί με τις πωλήσεις των τραγουδιών δεν συμφωνούν. Επίσης, υπάρχουν πάρα πολλές φορές που και εγώ προσωπικά έχω παρατηρήσει ότι η ΑΕΠΙ σε κάποια θέματα είναι ανακόλουθη στα έσοδα που παρουσιάζει, τουλάχιστον προς εμένα».

■ Ο τραγουδοποιός Κώστας Τουρνάς είναι μια ειδική περίπτωση αφού είχε διατελέσει μέλος του Δ.Σ της ΑΕΠΙ για μια τετραετία. Ο ίδιος αναφέρει ότι οι απολαβές του δεν είχαν καμία σχέση με τα υπέρογκα ποσά που προέκυψαν από την έρευνα και δεν γνώριζε εάν υπήρχαν μέλη του Δ.Σ. που πληρώνονταν αδρά. Μάλιστα αποκαλύπτει τα ποσά που έπαιρνε ως δημιουργός, αλλά και τη μείωση που διαπίστωσε πως επήλθε με το πέρασμα των χρόνων: «Υπήρξα μέλος του Δ.Σ. της ΑΕΠΙ από το 2011 έως το 2014. Η καθαρή αμοιβή μου ήταν μόνο 4.000 ευρώ τον χρόνο για τη συμμετοχή μου στο Δ.Σ. Δηλαδή, για την τετραετία, ως μέλος του Δ.Σ., πήρα συνολικά 16.000 ευρώ». Ο ίδιος επισημαίνει ότι κάποιοι καλλιτέχνες έπαιρναν υπέρογκα ποσά από δικαιώματα, χωρίς ωστόσο να μπορεί να τεκμηριώσει εάν αυτό ήταν δίκαιο ή άδικο: «Οι απολαβές μου τώρα, ως δημιουργού, από το 2010 έως σήμερα, έχουν σημειώσει πτώση έως 80% και ίσως λίγο παραπάνω. Το λέω χωρίς ίχνος υπερβολής. Για να καταλάβετε, το 2009 είχα έσοδα από δημιουργίες μου της τάξης των 45.000 ευρώ ετησίως και φέτος περίπου 7.500 ευρώ. Εχω ακούσει ότι πριν από δύο χρόνια νεαρός λαϊκός τραγουδιστής πήρε 250.000 ευρώ σε δικαιώματα. Αυτό μπορεί να ακούγεται κάπως περίεργο ή να ερεθίζει το θυμικό μου, αλλά ατεκμηρίωτα δεν μπορώ να πω αν κάποιος πήρε δικαίως ή αδίκως ένα τέτοιο ποσό. Κάθε καλλιτέχνης από το καταστατικό της εταιρείας έχει το δικαίωμα να ελέγξει τα στοιχεία που τον αφορούν. Αν κάποιος νιώθει αδικημένος, μπορεί να το κάνει. Εγω δεν το έκανα».
Οταν απευθύνθηκε στην ΑΕΠΙ ζητώντας εξηγήσεις για την τεράστια μείωση των εσόδων του πήρε διάφορες απαντήσεις: «Κάθε φορά που επιχείρησα μια πληροφόρηση οι απαντήσεις που πήρα ήταν ότι “έκλεισαν τόσες επιχειρήσεις, τόσες δεν πληρώνουν, τόσα είναι τα φέσια που φάγαμε”. Σας λέω ενδεικτικά ότι το ALTER δεν πλήρωσε περίπου 3 εκατ. ευρώ δικαιώματα και το MEGA περίπου 1,5 εκατ. ευρώ Η ΑΕΠΙ είναι ιδιωτική εταιρεία και δεν μας πέφτει λόγος πόσα παίρνει ο καθένας, αλλά από τη στιγμή που φαίνεται να έχει παθητικό, τότε πρέπει να δοθούν τεκμηριωμένες απαντήσεις σε πολλά ερωτήματα. Εγώ δεν μπορώ αυτή τη στιγμή να πω τίποτα περισσότερο εκτός από την αμοιβή μου ως μέλους του Δ.Σ. για μια τετραετία. Στόχος μας ήταν η περιφρούρηση και η διεύρυνση των δικαιωμάτων των δημιουργών, αλλά δεν είχαμε καμία σχέση με τη διαχείριση χρημάτων, η οποία γινόταν 100% από την εταιρεία».

■ Ο συνθέτης και στιχουργός Θάνος Μικρούτσικος κάνει λόγο για ένα πολύ σύνθετο θέμα. Αναφέρει ότι πρέπει να ελεγχθούν οι ατασθαλίες της ΑΕΠΙ, ενώ παράλληλα αναφέρεται και στους χρήστες που δεν πληρώνουν: «Είναι πολύ σύνθετο το θέμα. Από τη μία έχουμε την ΑΕΠΙ, η οποία είχε και στο παρελθόν αμαρτίες, από την άλλη μεριά, όμως, τώρα με την κρίση, γενικότερα δεν πλήρωναν τα δικαιώματά μας αυτοί που έπρεπε να πληρώνουν. Η ΑΕΠΙ έκανε 4.000 δίκες για να μπορέσει να πάρει κάποια χρήματα από τους χρήστες της μουσικής μας. Οι πρώτοι ένοχοι πριν πάμε στην ΑΕΠΙ είναι τα μεγάλα τηλεοπτικά κανάλια που δεν πλήρωναν ποτέ. Σπάνια πλήρωναν. Τα μεγάλα ραδιόφωνα δεν κρατούσαν λίστες, όπως συμβαίνει στο εξωτερικό με το τι έπαιζαν».

Μάλιστα ο Θάνος Μικρούτσικος τονίζει ότι είναι θέμα επιβίωσης των δημιουργών η ΑΕΠΙ να μείνει ανοιχτή αλλά με διαφανείς όρους. «Το θέμα είναι πολύ κρίσιμο και έχει να κάνει με την επιβίωση των δημιουργών. Οι δημιουργοί είναι χιλιάδες και δεν μπορούν να επιβιώσουν. Ειδικά στην 8ετία της κρίσης δεν μπορούν να επιβιώσουν. Σίγουρα πρέπει να ελεγχθούν οι όποιες ατασθαλίες από τη μεριά της ΑΕΠΙ για όσα δεν έχει κάνει με σωστό τρόπο, αλλά το θέμα είναι πολύ πιο σύνθετο. Πρέπει να προστατευθούν τα δικαιώματα των δημιουργών. Αν η ΑΕΠΙ έκλεινε σε αυτή τη φάση αύριο το πρωί, οι δημιουργοί για τα επόμενα 2-3 χρόνια θα ήταν τελείως απροστάτευτοι, γιατί αυτοί που χρησιμοποιούν τη μουσική τους δεν πληρώνουν».

■ Για τη δραματική κατάσταση στην οποία έχουν επέλθει πολλοί συνθέτες και στιχουργοί μίλησε η Σάννυ Μπαλτζή, τονίζοντας ότι η ίδια έχει γίνει μάρτυρας ακραίου εξευτελισμού των δημιουργών, καθώς αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους και τα λεφτά που περιμένουν να πάρουν από την ΑΕΠΙ δεν επαρκούν για την αξιοπρεπή τους διαβίωση: «Οι δημιουργοί είναι οι μόνοι που θίγονται από την όλη ιστορία. Αυτά που ακούγονται είναι εξοργιστικά. Δεν έχει μείνει άλλο... αίμα. Εγώ κάθε έξι μήνες που πάω στην ΑΕΠΙ βλέπω δημιουργούς που έχουμε μεγαλώσει με τα τραγούδια τους να κλαίνε επειδή κάθε χρόνο είναι και λιγότερα. Από αυτά τα λεφτά περιμένουν να ζήσουν. Ξέρεις τι είναι να μην έχεις να πληρώσεις το ταξί σου να γυρίσεις σπίτι και ταυτόχρονα να ακούς για όλες αυτές τις οικονομικές ατασθαλίες;». 

■ Ο στιχουργός και συνθέτης Νίκος Αντύπας, ο οποίος έχει συνεργαστεί με τα μεγαλύτερα ονόματα της χώρας, όπως η Χάρις Αλεξίου, ο Γιώργος Νταλάρας και η Αλκηστις Πρωτοψάλτη, μιλά για το σκάνδαλο που έχει ξεσπάσει: «Εχει σκάσει η βόμβα και μία από τις μεγαλύτερες ανησυχίες που έχουμε οι συνάδελφοί μου κι εγώ είναι μην τυχόν υπάρξει στάση πληρωμών από τους χρήστες με αφορμή το σκάνδαλο που ξέσπασε γύρω από την ΑΕΠΙ. Είμαστε άνθρωποι που ζούμε από αυτή τη δουλειά». Ο ίδιος έχει φύγει από την ΑΕΠΙ και ανήκει στην αυτοδιαχείριση καθώς έβλεπε ότι δεν γίνεται σωστή διαχείριση των δικαιωμάτων του. «Προσωπικά από 1ης Μαΐου του 2016 έχω φύγει από την ΑΕΠΙ και ανήκω στην Αυτοδιαχείριση. Η αιτία είναι συγκεκριμένη. Εβλεπα ότι δεν γινόταν σωστή διαχείριση των δικαιωμάτων μου και ηθικά ήμουν προσβεβλημένος. Οφειλα να προστατεύσω τα δικαιώματά μου και την περιουσία μου». 

■  Ο Μανώλης Μητσιάς, ένας τραγουδιστής με σημαντική παρουσία στο μουσικό στερέωμα, αποκαλύπτει μιλώντας στο «ΘΕΜΑ» ότι εδώ και χρόνια βοά η πιάτσα για την ΑΕΠΙ και τον άδικο τρόπο που συμπεριφέρεται: «Σίγουρα ο τρόπος που διανέμονται τα χρήματα είναι άνισος. Χρόνια ολόκληρα βοά η πιάτσα των δημιουργών και των τραγουδιστών ότι η ΑΕΠΙ δεν τους συμπεριφέρεται σωστά και δίκαια. Χρόνια ακούω αυτή την ιστορία, από την εποχή του Χατζιδάκι. Είναι θέμα εισαγγελέα πλέον να το ερευνήσει και να το βγάλει στη φόρα».