Επισκέψεις Αμερικανών προέδρων στην Ελλάδα, μέσα από το αρχείο του ΑΠΕ-ΜΠΕ

Με αφορμή την επίσκεψη του Προέδρου των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμπα στην Ελλάδα, το διήμερο 14-16 Νοεμβρίου, παρουσιάζουμε μέσα από το αρχείο του Αθηναϊκού/Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων μια ανασκόπηση των επισκέψεων Αμερικανών Προέδρων στη χώρα μας, από το 1959 έως σήμερα.

Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, Δεκέμβριος 1959

Ο Ντουάιτ Αϊζενχάουερ ήταν ό πρώτος Αμερικανός Πρόεδρος που επισκέφτηκε την Ελλάδα. Για δυο ημέρες στις 14 και 15 Δεκεμβρίου του 1959 βρέθηκε στη χώρα μας, σταθμός στην περιοδεία «ειρήνης και καλής θέλησης» που περιλάμβανε επισκέψεις σε 11 κράτη. Ήταν η εποχή του Ψυχρού Πολέμου με την αντιπαράθεση ΗΠΑ - Σοβιετικής Ένωσης και των συμμάχων τους, να συνυπάρχει με «θερμές» συγκρούσεις, όπως αυτή μεταξύ Πακιστάν-Ινδίας. Η συνειδητοποίηση για την τρομακτική απειλή του πυρηνικού πολέμου είχε οδηγήσει τις πολιτικές ηγεσίες σε κινήσεις για αποκλιμάκωση και συνεννόηση. Το ταξίδι του Αϊζενχάουερ εντάσσονταν σε αυτή την προσπάθεια.

Στην Αθήνα, την οποία είχε επισκεφθεί και επτά χρόνια νωρίτερα, το 1952, ως αρχηγός του ΝΑΤΟ, ο «Άικ» έτυχε ενθουσιώδους λαϊκής υποδοχής, (δημοσιεύματα της εποχής κάνουν λόγω για ένα εκατομμύριο ανθρώπους) και εξαιρετικών εκδηλώσεων φιλοξενίας εκ μέρους των αρχών.

Στις συνομιλίες του Αμερικανού Προέδρου με το βασιλικό ζεύγος, Παύλο και Φρειδερίκη, με τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή (αρχηγό τότε της ΕΡΕ), και μέλη της κυβέρνησης του, καθώς και με την ηγεσία του Ελληνικού Στρατεύματος τονίστηκε ιδιαιτέρως η στενή σχέση των δύο χωρών που αναπτύχθηκε με τη συμπαράταξη τους στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, κυρίως όμως, με την τεράστια στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου και την οικονομική αρωγή, μετά τη λήξη του. Στην νέα εποχή, τονίστηκε, ότι ιδιαίτερο βάρος είχε ο κοινός αγώνας για την υπεράσπιση των αξιών του Δυτικού Κόσμου μέσω και τις στρατιωτικής συμμαχίας του ΝΑΤΟ. Τα δύο μέρη εξέτασαν την κατάσταση στα Βαλκάνια και στην Ανατολική Μεσόγειο και εξέφρασαν την αισιοδοξία τους για την προοπτική ανεξαρτησίας τη Κύπρου. Επίσης αντάλλαξαν απόψεις για τις δυνατότητες βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου του Ελληνικού Λαού.

Για την αναχώρηση του Αϊζενχάουερ συγκεντρώθηκε εκ νέου πλήθος κόσμου. Ενδεικτικό του κλίματος της εποχής είναι το γεγονός ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος αναχώρησε για την συνέχεια της περιοδείας του με το καταδρομικό «Des Moines» από το Φάληρο, στο οποίο είχε καταπλεύσει από τις 13 Δεκεμβρίου ο Έκτος Στόλος των ΗΠΑ με ναυαρχίδα το αεροπλανοφόρο "Essex".

Τζορτζ Μπους, Ιούλιος 1991

Πέρασαν 32 χρόνια μέχρι την επόμενη επίσκεψη Αμερικανού Προέδρου στην Ελλάδα. Την πραγματοποίησε ο Τζορτζ Μπους στις 19- 20 Ιουλίου του 1991, με τα Ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό να αποτελούν κύριο θέμα συζητήσεων με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, σε αυτή την περίοδο Πρόεδρο της Δημοκρατίας και πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Αν και καλλιεργήθηκαν προσδοκίες, τροφοδοτούμενες από μια αναφορά στον λόγο του Τζορτζ Μπους στη Βουλή για έτος επίλυσης του Κυπριακού, η απάντηση που αυτός έδωσε στη συνέντευξη Τύπου, σε σχετική ερώτηση, αποκάλυψε πως η ελπίδα ήταν μόνο η πρωτοβουλία του γγ του ΟΗΕ Αλβάρο Ντε Κουεγιάρ. Επίσης απογοήτευση προκάλεσε και η διευκρίνιση του ότι η εισβολή στην Κύπρο ήταν διαφορετική από εκείνη στο Κουβέιτ, καθώς το θέμα ήταν επίκαιρο εκείνη την εποχή. Η αποφασιστική και κρίσιμη συνδρομή της Ελλάδας, στο πλευρό των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του πόλεμου στον Περσικό Κόλπο μετά από την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ, εκθειάστηκε από τον Τζορτζ Μπους ο οποίος συζήτησε με τους Έλληνες πολιτικούς και τις δυνατότητες αμυντικής και οικονομικής συνεργασίας.

Στις 20 Ιουλίου, ο Αμερικανός Πρόεδρος συνοδευόμενος από τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, τον υπουργό Εξωτερικών Αντώνη Σαμαρά και τον υπουργό Άμυνας Ιωάννη Βαρβιτσιώτη επισκέφθηκε την ναυτική βάση των ΗΠΑ στη Σούδα της Κρήτης.

Αναχωρώντας από την Ελλάδα ο Τζορτζ Μπους επισκέφθηκε την Τουρκία.

Μπιλ Κλίντον, Νοέμβριο 1999

Μετά τη συμμετοχή του στις εργασίες της διάσκεψης κορυφής του ΟΑΣΕ στην Κωνσταντινούπολη της Τουρκίας, το διήμερο 19-20 Νοεμβρίου του 1999 ο Μπιλ Κλίντον πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα, κάτω από δρακόντεια μέτρα ασφαλείας, καθώς κόμματα και πολιτικές κινήσεις διαδήλωναν στην Αθήνα και σε πολλές πόλεις την αντίθεσή τους στην παρουσία του Αμερικανού Προέδρου. Κατά τη διάρκεια των κινητοποιήσεων έγιναν επεισόδια και η Αστυνομία πραγματοποίησε πολλές συλλήψεις.

Ο Αμερικανός Πρόεδρος είχε συνομιλίες με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο, στις οποίες τα Ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό ήταν κύρια θέματα συζητήσεων, με την ελληνική πλευρά να επισημαίνει την αδιαλλαξία της Τουρκίας, να ζητεί τον σεβασμό των κανόνων του διεθνούς δικαίου και να υπογραμμίζει ότι οι διεκδικήσεις της Τουρκίας επί νήσων και νησίδων του Αιγαίου δεν θα έπρεπε ούτε ως σκέψεις να διατυπωθούν, καθώς το μόνο υπαρκτό πρόβλημα είναι ο προσδιορισμός των ορίων της υφαλοκρηπίδας.

Ο Μπιλ Κλίντον αναφέρθηκε στην ιστορία φιλίας ανάμεσα στους δύο λαούς και στους ομογενείς. Για τα Ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό περιορίστηκε να σημειώσει ότι κατά την επίσκεψή του στην Τουρκία, σε κάθε δημόσια ευκαιρία, προέτρεπε την ηγεσία και τον λαό να αναζητήσουν τη συμφιλίωση με την Ελλάδα, ενώ για το Κυπριακό δεσμεύτηκε να καταβάλει τις καλύτερες δυνατές προσπάθειες.

Κατά τη συνάντηση με τον πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη ο Αμερικανός Πρόεδρος δήλωσε ότι οι διαφορές που υπάρχουν στο Αιγαίο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας θα πρέπει να παραπεμφθούν στο δικαστήριο της Χάγης ή σε κάποιο άλλο αμοιβαίως αποδεκτό οργανισμό και ότι η Τουρκία δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή στην Ευρώπη αν δεν λύσει τις διαφορές της με την Ελλάδα. Για το Κυπριακό ανέφερε ότι η υπάρχουσα κατάσταση είναι απαράδεκτη, δεσμευόμενος να κάνει ότι του επιτρέπεται από τη θέση του για μία δίκαιη και διαρκή λύση. Επίσης, έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στον ηγετικό ρόλο της Ελλάδας για την προώθηση της σταθερότητας, της ευημερίας, της ανάπτυξης, και της δημοκρατίας στη νοτιοανατολική Ευρώπη.

Στο πλαίσιο της επίσκεψής του ο Μπιλ Κλίντον μίλησε σε εκδήλωση του Ελληνο-αμερικανικού Επιμελητηρίου όπου απέδωσε εύσημα στην ελληνική κυβέρνηση για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας και αναγνώρισε εμμέσως ως λάθος τη στάση των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, σημειώνοντας ότι η Ουάσιγκτον προέταξε το στρατηγικό της συμφέρον λόγω του Ψυχρού Πολέμου. Υποστήριξε την ορθότητα για την απόφαση των ΗΠΑ να επιτεθούν στο Κοσσυφοπέδιο, έσπευσε όμως να τονίσει ότι κατανοεί τους λόγους για τους οποίους πολλοί Έλληνες αντέδρασαν σ' αυτή την επιλογή.

Όπως έγινε γνωστό με κείμενο που έδωσε στη δημοσιότητα μονομερώς ο Λευκός Οίκος μετά το πέρας της επίσκεψης του Μπιλ Κλίντον, υπήρξε η συμφωνία με τον πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη για μια πρωτοβουλία τεχνολογικής συνεργασίας στα Βαλκάνια και συμφωνία του ελληνικού υπουργείου Γεωργίας να επιτρέψει στις ΗΠΑ να μεταφέρουν ανθρωπιστική βοήθεια σε σιτηρά μέσω της Ελλάδας σε άλλες χώρες της περιοχής. Επίσης, οι ΗΠΑ δεσμεύτηκαν να αναθεωρήσουν την προσφυγή τους εναντίον της Ελλάδας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου για τις απώλειες από τα πνευματικά δικαιώματα στον τηλεοπτικό τομέα και να εξακολουθήσουν να είναι προμηθευτές των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ