Τρελλέ Τσιγγάνε - Η ιστορία ενός τραγουδιού

από **HERMAN** 10/12/2014, 8:04 pm

"«"Ο Τρελλός Τσιγγάνος" ήταν υπαρκτό πρόσωπο. Ήταν αντάρτης του ΕΛΑΣ, που αγωνίστηκε κι αυτός για την απελευθέρωση της πατρίδας μας από τους Γερμανούς κατακτητές. Δυστυχώς, όμως, πλήρωσε με τη ζωή του. Εκτελέστηκε από τα Ες-Ες.Ήταν ο αληθινός ήρωας του τραγουδιού που έγραψα στα τέλη του 1943». Η Ιωάννα Γεωργακοπούλου αποκαλύπτει, για πρώτη φορά, την ιστορική λεπτομέρεια του τραγουδιού, που από τότε που γράφτηκε προκάλεσε κόντρες με τον αξέχαστο λαϊκό βάρδο, τον Βασίλη Τσιτσάνη, αντεγκλήσεις και πολλές συζητήσεις.Λέει επίσης:

«Ο Τσιτσάνης τό 'παιξε με το μπουζούκι του και συμπλήρωσε την εισαγωγή πάνω στη δική μου μελωδία. Αργότερα, ο Μάνος Χατζιδάκις, που έγραψε τη μουσική για τη θρυλική ταινία "Στέλλα" και συνεργάστηκε με τον Τσιτσάνη στο τραγούδι "Αγάπη πού 'γινες δίκοπο μαχαίρι",χρησιμοποίησε πάλι τη μελωδία του «Τρελλού Τσιγγάνου».

Η Γεωργακοπούλου, όταν θυμάται τον αληθινό ήρωα του θρυλικού τραγουδιού,δακρύζει. Δεν θέλει να πει άλλα λόγια, εκτός μία κουβέντα: «Ήταν όμορφος και ρομαντικός». Και άρχισε να ψιθυρίζει τα λόγια:

«Τρελλέ Τσιγγάνε, για πού τραβάς

μέσα στη νύχτα μόνος πού πας

ο χωρισμός σου είναι καημός

μέσ' στην καρδιά μου παντοτινός

Μη φεύγεις μόνος και βιαστικός

σαν να 'σουν ξένος περαστικός

σκλάβα σου μ' έχεις παντοτινά

πάρε κι εμένα στα μακρυνά

Τρελλέ Τσιγγάνε τι με κοιτάς

έρημη μόνη με παρατάς

πάμε Τσιγγάνε πριν την αυγή

θα 'ρθω μαζί σου και όπου βγει».

Ως φυσική δημιουργός του τραγουδιού, η Ιωάννα Γεωργακοπούλου παίρνει σήμερα τα ποσοστά απ' αυτές τις μελωδίες και, όπως θυμάται, ο Βασίλης Τσιτσάνης λίγο πριν από το1970 τής είχε προτείνει να της δώσει έναν δίσκο L.Ρ. με 12 τραγούδια του, με αντάλλαγμα να κρατήσει ο ίδιος την παλιά πλάκα 78 στροφών, με τον «Τρελλό Τσιγγάνο» και το «Φυσάει ο Μπάτης», που ήταν τραγούδια της Ιωάννας. Εκείνη,όμως, αρνήθηκε και του είπε: «Άκουσε Βασίλη μου, σ' αγαπώ, σ' εκτιμώ, σε παραδέχομαι, αλλά, όπως έχεις εσύ την ιστορία σου, έχω κι εγώ τη δική μου. Ο"Τσιγγάνος" και ο "Μπάτης" είναι δικά μου τραγούδια, δικά μου παιδιά, και δεν τα δίνω»".

Αυτά γράφει ο Πάνος Γεραμάνης. Ακούστε εδώ την πρώτη ηχογράφηση του τραγουδιού όπως τη μεταδίδει από τη ραδιοφωνική εκπομπή του την Πρωτοχρονιά του 1997, μετά από μια μικρή συζήτηση με τη Γεωργακοπούλου:

Να τι διαβάζουμε πως γράφει σχετικά με την πατρότητα του τραγουδιού ο Κώστας Φέρρης εδώ:

http://ergotelemata.blogspot.com/2011/08/blog-post.html

" Βρε παιδιά, αυτά είναι γνωστά πράγματα.

Το "Αγάπη πού γινες δίκοπο μαχαίρι" είναι κατοχυρωμένο στην ΑΕΠΙ, Χατζηδάκις-Τσιτσάνης γιά τη μουσική, Μιχάλης Κακογιάννης γιά τους στίχους. Πολλές φορές δε βάζουν το όνομα του Τσιτσάνη στους δίσκους, κι ήμουνα παρών σ' ένα τηλεφώνημα διαμαρτυρίας του Τσιτσάνη στην τότε CBS, που ακολούθησε ένα τηλεφώνημα στον καλοσυνάτο Μάνο Χατζηδάκι.

Στην πραγματικότητα, το τραγούδι γράφτηκε γιά την ταινία "Στέλλα", κι ο Χατζηδάκις συνεργάστηκε στενά με τον Τσιτσάνη, που ήταν και ο εκτελεστής των τραγουδιών. Γιά το συγκεκριμένο τραγούδι, ο Χατζηδάκις θέλησε να "δανειστεί" μιά μελωδία του Τσιτσάνη, κι ο Τσιτσάνης του πρότεινε τον "Τρελλό τσιγγάνο" (Τρελλέ τσιγγάνε γιά που τραβάς).

Ο λόγος ήταν περίπλοκος: Ο Τσιτσάνης, σε ανύποπτο χρόνο, είχε "χαρίσει" τον "Τρελλό Τσιγγάνο" στην Ιωάννα Γεωργακοπούλου.

(Παρένθεση: Η Ιωάννα εισπράττει μέχρι σήμερα τα δικαιώματα του "Τσιγγάνου", και αρνείται να "επιστρέψει" το τραγούδι στο όνομα του Τσιτσάνη.)

Φαίνεται λοιπόν, πως γιά να της το "χαρίσει", συνέτρεχαν δύο λόγοι: (1) Η τραγουδίστρια ήταν η φίρμα, και "τούκανε χάρη" να το τραγουδήσει. (2) Ο Τσιτσάνης δεν πίστευε στην εμπορικότητα του τραγουδιού, κι έτσι έβγαζε "τζάμπα" την υποχρέωση.

Έλα ντε όμως που ο Τσιγγάνος έγινε σουξέ, κι ο Τσιτσάνης το σκυλομετάνιωσε... Έτσι, βρήκε την ευκαιρία που τούδωσε ο Χατζηδάκις, και τούδωσε το δικό του μοτίβο να το κατοχυρώσει τώρα στ' όνομά του.

Η συμφωνία κλείστηκε, κι ο Χατζηδάκις έγραψε ένα δικό του τραγούδι, που χρησιμοποιεί στα πρώτα μέτρα τη μελωδία του "Τσιγγάνου".

Εξ άλλου, δεν είναι η μόνη φορά που ο Μάνος έκανε επώνυμα "δάνεια", που στη μουσική λέγονται και "τιμητικές αναφορές". Παράβαλε λ.χ. νότα-νότα, τον "Ματωμένο γάμο" (Τώρα νυφούλα μου χρυσή...) με το "Στου Νικάκη τη βαρκούλα, γλυκειά μου Μαριγούλα..." κ.τ.λ."."

Αυτά λέει ο Κώστας Φέρρης. Και πράγματι, σύμφωνα με τα βιογραφικά στοιχεία που δίνει ο Πάνος Γεραμάνης για την Γεωργακοπούλου, αυτή είχε κάνει τον πρώτο της δίσκο ήδη σε ηλικία 16 χρονών, το 1938, ήταν δηλαδή γνωστή και το σενάριο που αναφέρει ο Φέρρης δεν είναι απίθανο.

Αυτή λοιπόν είναι ταυτόχρονα και η ιστορία του τραγουδιού "Αγάπη που γινες δίκοπο μαχαίρη" που ακούγεται στην ταινία "Στέλλα" (1955) του Μιχάλη Κακογιάννη, σε στίχους του σκηνοθέτη και μουσική του Μάνου Χατζιδάκι.

Φυσικά η μουσική συγγένεια με τον Τσιγγάνο είναι ευδιάκριτη:

Προσωπικά προτιμώ τη ρομαντική ιστορία της νεαρής τότε Ιωάννας που ερωτεύτηκε έναν αντάρτη του ΕΛΑΣ, και τον έχασε για πάντα. Εξάλλου γιατί ο Τσιτσάνης να γράψει έναν τόσο ερωτικό στίχο και μια τόσο όμορφη μελωδία για έναν άντρα;

kerasiakrinoi