Το «Χαμπλ» γιορτάζει επισήμως τα 25α γενέθλιά του

Τα 25α γενέθλιά του γιορτάζει αυτή την εβδομάδα το διαστημικό τηλεσκόπιο "Hubble" (Χαμπλ), το οποίο έφερε πραγματική επανάσταση στη σύγχρονη αστρονομία με τις παρατηρήσεις του στο σύμπαν. Τόσο η Αμερικανική (NASA) όσο και η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία (ESA) έχουν προγραμματίσει σειρά εκδηλώσεων, για να αναδείξουν το γεγονός.

Το «Χαμπλ», το πιο σημαντικό τηλεσκόπιο στην ιστορία της αστρονομίας -καρπός επιτυχούς αμερικανο-ευρωπαϊκής συνεργασίας- ξεκίνησε την καριέρα του στις «πλάτες» του διαστημικού λεωφορείου «Ντισκάβερι», στις 24 Απριλίου 1990.

Έκτοτε, βρίσκεται σε συνεχή τροχιά γύρω από τη Γη, έχοντας μέχρι σήμερα τραβήξει πάνω από ένα 1,2 εκατομμύρια εντυπωσιακές φωτογραφίες του ουρανού και των μακρινών γαλαξιών. Η πιο διάσημη φωτογραφία του είναι οι «Πυλώνες της Δημιουργίας», που ελήφθη το 1995 από το Νεφέλωμα του Αετού.

Χάρη στο τηλεσκόπιο, πολυάριθμοι αστρονόμοι από διάφορες χώρες έχουν κάνει περισσότερες από 12.800 επιστημονικές δημοσιεύσεις μέχρι σήμερα, γεγονός που το καθιστά ένα από τα πιο παραγωγικά επιστημονικά «εργαλεία» στην ανθρώπινη ιστορία.

Η αποστολή του δεν υπήρξε ανέφελη. Ήδη με το ξεκίνημα, διαπιστώθηκε σοβαρό τεχνικό πρόβλημα στο κύριο κάτοπτρό του, που έκανε θολές όλες τις φωτογραφίες του (μία από τις μεγαλύτερες απογοητεύσεις στην ιστορία της NASA), με συνέπεια το τηλεσκόπιο να λειτουργήσει έπειτα από τρία χρόνια και αφότου έγιναν οι κατάλληλες επισκευές το 1993. Συνολικά έπρεπε να γίνουν πέντε αποστολές αστροναυτών για κατά καιρούς επιδιορθώσεις προβλημάτων.

Στην πορεία, το «Χαμπλ» εξελίχθηκε σε ένα σύγχρονο μύθο της αστρονομίας με τις απανωτές ανακαλύψεις του, μεταξύ άλλων βοηθώντας στον προσδιορισμό της ηλικίας του σύμπαντος (13,8 δισεκατομμύρια έτη) και στην ανακάλυψη ότι το σύμπαν φαίνεται να επεκτείνεται συνεχώς με επιταχυνόμενο ρυθμό.

Χάρη σε αυτό, εξάλλου, έγινε η πρώτη ανίχνευση οργανικού μορίου στην ατμόσφαιρα ενός εξωπλανήτη, η ανακάλυψη ότι η δημιουργία πλανητών γύρω από άλλα άστρα είναι μια συνηθισμένη διαδικασία, ο εντοπισμός ενός τεράστιου ωκεανού κάτω από τον δορυφόρο Γανυμήδη του Δία κ.ά., όπως μετέδωσε το Αθηναϊκό Πρακτορείο

Το τηλεσκόπιο, που φέρει το όνομα του πρωτοπόρου αμερικανού αστρονόμου Έντουιν Χαμπλ (1889-1953), ο οποίος απέδειξε την ύπαρξη άλλων γαλαξιών στο σύμπαν, έχει βάρος 12,2 τόνων, μήκος 13,3 μέτρων (όσο ένα λεωφορείο) και διάμετρο 4,3 μέτρων. Κινείται σε ύψος περίπου 550 χιλιομέτρων, με ταχύτητα 27.300 χλμ/ώρα, διαγράφοντας μια πλήρη τροχιά γύρω από τη Γη κάθε 95 λεπτά.

Κάθε εβδομάδα στέλνει στο κέντρο ελέγχου 140 gigabits επιστημονικών δεδομένων. Τροφοδοτείται με την ενέργεια του Ήλιου και το βασικό οπτικό κάτοπτρό του έχει διάμετρο 2,4 μέτρων. Χρειάζεται περίπου 15 λεπτά για να κάνει μια στροφή 90 μοιρών.

Για τελευταία φορά, το επισκέφθηκαν οι αστροναύτες του διαστημικού λεωφορείου το 2009, οι οποίοι και το αναβάθμισαν με νέο εξοπλισμό. Από τότε φαίνεται να λειτουργεί μια χαρά.

Ακόμη και όταν το 2018 τεθεί σε λειτουργία ο υπερσύγχρονος διάδοχός του, το 100 φορές ισχυρότερο διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb (Τζέιμς Γουέμπ), το «Χαμπλ» δεν θα βγει στη σύνταξη, αλλά θα συνεχίσει το έργο του.

Ο εορτασμός στο Ίδρυμα Ευγενίδου

Συμμετέχοντας στις διεθνείς εκδηλώσεις, το Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο του Ιδρύματος Ευγενίδου προσκαλεί το κοινό σε εκδήλωση την Δευτέρα 27 Απριλίου, όπου θα γίνει η προβολή της επετειακής παράστασης «Το Σύμπαν του Hubble».

Θα πραγματοποιηθούν δύο προβολές (ώρες 20:00 και 21:00) με ελεύθερη είσοδο. Απαραίτητα είναι όμως τα δελτία εισόδου, η διανομή των οποίων θα πραγματοποιηθεί από το Ταμείο του Πλανηταρίου από τις 19:30 της ίδιας ημέρας.